Το “χαμένο Ηράκλειο” λύνει τη… “σιωπή” του

Μια πόλη που θεωρούνταν θρύλος και είχε καταποντιστεί από τα νερά της Μεσογείου ήρθε στο φως και ετοιμάζεται να αποκαλύψει τα μυστικά της στο κοινό.

Δεν είναι όμως μια οποιαδήποτε αρχαία πόλη, αλλά το “χαμένο Ηράκλειο” της Αιγύπτου. 1.200 χρόνια μετά τον καταποντισμό της, η πόλη εντοπίστηκε από τους αρχαιολόγους και ανοίγει το σεντούκι των μυστικών, που περιλαμβάνει γλυπτά, χρυσά νομίσματα, ενεπίγραφες, στήλες και χιλιάδες άλλα αντικείμενα που καταγράφουν στιγμιότυπα από τη ζωή του αρχαίου αυτού λιμανιού που άκμαζε 20 μίλια νοτιοανατολικά της Αλεξάνδρειας.

Η πόλη, που ήταν γνωστή στους Αιγύπτιους με το όνομα Θονίς και στους Έλληνες ως Ηράκλειο, αναφερόταν από τον Όμηρο, ενώ, σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, την είχε επισκεφτεί η Ωραία Ελένη της Τροίας μαζί με τον εραστή της, τον Πάρη.

Για εκατοντάδες χρόνια το Ηράκλειο της Αιγύπτου θεωρούνταν ένας μύθος και τίποτε περισσότερο, έως ότου το 2000 ο Γάλλος ερευνητής Φρανκ Γκόντιο με μια ομάδα από το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Ενάλιων Αρχαιοτήτων την ανακάλυψε στο βυθό. Η ανασκαφή έχει φέρει στο φως εντυπωσιακά ευρήματα, δεν έχει δώσει όμως ακόμα την απάντηση στο γιατί καταποντίστηκε το αρχαίο λιμάνι στα νερά της Μεσογείου. Σύμφωνα με μια θεωρία, αιτία ήταν η άνοδος της στάθμης της θάλασσας και η υποχώρηση του ασταθούς υποβάθρου, χωρίς ωστόσο να υπάρχει μια ερμηνεία για τα αίτια που προκάλεσαν την καταστροφή.

Η πόλη φαίνεται ότι είχε εξαιρετική οικονομική σημασία για την ευρύτερη περιοχή και φυσικά για την ίδια την Αίγυπτο, καθώς αποτελούσε κομβικό σημείο του εμπορίου από και προς την Ελλάδα αλλά και τα άλλα λιμάνια περιοχών της Μεσογείου. Είναι ενδεικτικό ότι εντοπίστηκαν ευρήματα που αποδεικνύουν τις εμπορικές σχέσεις μεταξύ του αιγυπτιώτικου Ηρακλείου και της αρχαίας Αθήνας και κυρίως πληθώρα από λίθινα ή μεταλλικά βάρη για το ζύγισμα των προϊόντων. Τα πιο εντυπωσιακά από τα ευρήματα των ανασκαφών είναι ό,τι απέμεινε από τουλάχιστον 64 ναυάγια, με τα σκαριά να κείτονται για αιώνες στο λασπώδη πυθμένα του βυθού, πολλά χρυσά νομίσματα, τμήματα γιγαντιαίων λίθινων αγαλμάτων και εκατοντάδες άλλα μικρότερων που αναπαριστούν Θεούς τους οποίους λάτρευαν οι κάτοικοι του χαμένου Ηρακλείου και κοσμούσαν κάποτε τις πλατείες, τους δρόμους και τα ιερά της πόλης.

Σημαντική για την επιστημονική έρευνα θεωρείται η ανακάλυψη πολλών ενεπίγραφων στηλών σε Ελληνικά και Αιγυπτιακά, που επίσης έχουν ανασυρθεί από το βυθό, καθώς και δεκάδες λίθινες σαρκοφάγοι που, σύμφωνα με τους αρχαιολόγους, πρέπει να αποτελούσαν την τελευταία κατοικία για μουμιοποιημένα ζώα, μια πρακτική συνηθισμένη στην αρχαία Αίγυπτο. Εντυπωσιακός είναι ο βαθμός διατήρησης των ευρημάτων, ενώ πολλά υποσχόμενη η ανακάλυψη εκατοντάδων αγκυρών πλοίων που προϊδεάζουν για τον εντοπισμό πολλών ακόμη ναυαγίων στην περιοχή.