Άγνωστες ιστορικές και πολιτιστικές πτυχές μέσα από εισηγήσεις και εκθέματα

 Την ευκαιρία να μάθουν άγνωστες πτυχές της στρατιωτικής ιστορίας του τόπου, αλλά και πολιτισμικά στοιχεία που αναδεικνύονται από τη μελέτη των όπλων της εποχής, είχαν όσοι βρέθηκαν την περασμένη, ηλιόλουστη Κυριακή στο Αρκάδι και το «κελλαρικό» της Ιεράς Μονής, όπου στο πλαίσιο των εορταστικών εκδηλώσεων του Ολοκαυτώματος της, διοργανώθηκε σεμινάριο σχετικό με τα όπλα της εποχής, τον τρόπο του «μάχεσθαι», τον τρόπο προσαρμογής τους στην Κρητική φορεσιά αλλά και τα παρελκόμενά τους. Τα αγχέμαχα και πυροβόλα όπλα λαογραφικού και εθνογραφικού ενδιαφέροντος προέρχονται από συλλογές φυσικών προσώπων, ενώ κατασκευάστηκαν στα τέλη του 18ου και αρχές του 19ου αιώνα.

Στην εκδήλωση που τελούσε υπό την αιγίδα της Περιφέρειας Κρήτης, συμμετείχαν τοπικοί φορείς και ιδιώτες, ο Πολιτιστικός Σύλλογος «Το Ρόδον» από τα Χανιά, με σπάνιο και αυθεντικό οπλισμό των Κρητών πολεμιστών από τις επαναστάσεις του 1821 και του 1866 αλλά και οι πατρινοί προσκεκλημένοι των διοργανωτών, εισηγητές Θεόδωρος Κωτσάκης, έφορος του Εθνολογικού και Ιστορικού Μουσείου Πατρών και Τριαντάφυλλος Τριανταφυλλίδης, πρόεδρος του Σκοπευτικού Συλλόγου Παραδοσιακών Όπλων.

Οι εισηγήσεις των δύο τελευταίων είχαν να κάνουν με τα ιστορικά και πολιτισμικά στοιχεία που μπορούν να αντληθούν από τη συλλογή και μελέτη του οπλισμού της εποχής, αλλά και με το τι έφερε στον εξοπλισμό του ο πολεμιστής εκείνης της περιόδου. Μάλιστα στα πλαίσια του σεμιναρίου, οι ίδιοι συμπλήρωσαν τα εκθέματα με «Στεριανά» όπλα της εποχής, τα οποία διαφοροποιούνται, τόσο κατασκευαστικά όσο και αισθητικά από τα Κρητικά. Αξίζει να σημειωθεί ότι η παρουσία της ομάδας «Καλησπέριδες» του Συλλόγου «Το Ρόδον», τα μέλη της οποίας είχαν ενδυθεί την πλήρη πολεμική παραδοσιακή «Κρητική» φορεσιά, αλλά και η «Στεριανή» φορεσιά που έφερε ιδιώτης, έκλεψαν την παράσταση κατά την προχθεσινή εκδήλωση.

Ο Δημήτρης Σκαρτσιλάκης, αντιπρόεδρος της Δημοτικής Κοινότητας Ρεθύμνου, συνδιοργανωτής της τελευταίας, σε δηλώσεις στα «Ρ.Ν.», στο περιθώριο της εκδήλωσης στάθηκε αρχικά στο γεγονός, ότι κάτι τέτοιο γίνεται για πρώτη φορά στο Ρέθυμνο. Όσον αφορά την περιγραφή της, ο ίδιος σημείωσε πως επρόκειτο για ένα σεμινάριο «Σχετικό με το οπλισμό της εποχής από την επανάσταση του 1821, ως την επανάσταση του 1866. Γι’ αυτό θα μιλήσουν ειδικοί, δύο άτομα που έχουν μεγάλη εμπειρία στο χώρο». Απαριθμώντας τα όπλα και τα υπόλοιπα εκθέματα του σεμιναρίου, ο αντιπρόεδρος της Δημοτικής Κοινότητας Ρεθύμνου και μέλος του Πολιτιστικού Συλλόγου «Το Ρόδον», έκανε λόγο για «Τουφέκια, πιστόλες, εμπροσθογεμή δηλαδή όπλα, αγκέμαχα όπλα όπως γιαταγάνια, κρητικά μαχαίρια, ακόμα και ξύλινα όπλα που είχαν εκείνη την εποχή, όπως το περίφημο «σπαθοράβδι», τα περαλκόμενά τους, δηλαδή τις φυσιγγιοθήκες και διάφορα άλλα. Θα δούμε τον τρόπο με τον οποίο προσαρμόζονταν αυτά πάνω στην «Κρητική» φορεσιά. Παράλληλα θα δείξουμε και τη «Στεριανή» φορεσιά, δηλαδή παραδοσιακή φορεσιά από τη Στερεά Ελλάδα και τα δικά τους όπλα, τα οποία χρησιμοποιήθηκαν και εδώ στην Κρήτη». Ο κ. Σκαρτσιλάκης κατέληξε εκφράζοντας την ελπίδα ότι η προχθεσινή εκδήλωση «Θα αναβαθμίσει τις εκδηλώσεις για την επέτειο του ολοκαυτώματος του Αρκαδίου», εν όψει μάλιστα των εορτασμών της 150^ης επετείου του Ολοκαυτώματος, η οποία πλησιάζει.

Από την πλευρά του ο εκ των εισηγητών του σεμιναρίου, έφορος του Εθνολογικού και Ιστορικού Μουσείου Πατρών, Θεόδωρος Κωτσάκης και μέλος του μοναδικού στην Ελλάδα Σκοπευτικού Συλλόγου παραδοσιακών όπλων που εδρεύει στην πόλη, αφού ευχαρίστησε τους φορείς που διοργάνωσαν την εκδήλωση για την πρόσκληση, μεταξύ άλλων τόνισε ότι: «Έχοντας ειδικό εποπτικό υλικό, αυθεντικά αντικείμενα εκείνης της περιόδου, επιθυμούμε να συμβάλλουμε στην καλύτερη γνώση εκείνης της εποχής για ένα ειδικό κομμάτι που ήταν ο οπλισμός», συμπληρώνοντας πως «Εχουμε συνεισφέρει κι εμείς στα εκθέματα, φέρνοντας είτε απ’ το μουσείο των Πατρών, ή από ιδιωτικές συλλογές, αντιπροσωπευτικά όπλα της περιόδου της ελληνικής επαναστάσεως, κυρίως «Στεριανά»». Στην ερώτηση των «Ρ.Ν.» σχετικά με την κατάσταση των όπλων-εκθεμάτων, ο ίδιος απάντησε, ότι ορισμένοι μηχανισμοί «Εξακολουθούν να είναι εν λειτουργία. Όμως ένα όπλο που είναι 200 ετών πρέπει πια να ηρεμεί, έκανε το καθήκον του εκείνη της εποχή και σήμερα είναι κειμήλιο. Έστω κι αν δύναται να εκπυρσοκροτήσει». Τέλος, σύμφωνα με τον κ. Κωτσάκη, ο τόπος ο οποίος επελέγη για το σεμινάριο ήταν ιδανικός. «Έχει σημασία όχι μόνο συμβολική αλλά και ουσιαστική. Ο φιλόξενος τόπος που θα γίνει η εκδήλωση, το «κελλαρικό» δηλαδή είναι ιδανικός χώρος από κάθε πλευρά», τόνισε, ευχαριστώντας παράλληλα την Ι. Μ. Αρκαδίου και τον Ηγούμενό της για τη φιλοξενία.

Η εισήγηση του Τριαντάφυλλου Τριανταφυλλόπουλος, προέδρου του Σκοπευτικού Συλλόγου Παραδοσιακών Όπλων που εδρεύει στην Πάτρα, είχε να κάνει με το τι έφερε στον εξοπλισμό του ένας πολεμιστής. «Κουβάλαγε πολλά πράγματα μαζί του γιατί με τη μετακίνηση δεν υπήρχε η δυνατότητα εφοδιασμού εκείνη την εποχή. Επίσης τα στρατεύματα ήταν άναρχα, άρα ο καθένας έπρεπε να έχει μαζί του για παράδειγμα τα βόλια του, τα μπαλώματα του φερειπείν για τα παπούτσια του, ξηρά τροφή και άλλα», σημείωσε ο ίδιος. Παράλληλα αναφέρθηκε στη σημασία της πρόσκλησης για συμμετοχή στο προχθεσινό σεμινάριο, λέγοντας ότι «Ήρθαμε εδώ με μεγάλη χαρά γι αυτό το πράγμα. Είμαστε οι μόνοι «Στεριανοί» που ερχόμαστε για να τιμήσουμε το γεγονός ότι στο Αρκάδι έλαβαν μέρος και αυτοί και μάλιστα ένας από αυτούς που σκοτωθήκαν ήταν Πατρινός», δήλωσε ενώ χαρακτήρισε το Αρκάδι ως τόπο «προσκυνήματος». «Μακάρι να πάνε όλα καλά και έχοντας σαν στόχο τα 150 χρόνια από το Ολοκαύτωμα να γίνουν περισσότερα πράγματα», πρόσθεσε ο κ. Τριανταφυλλόπουλος.

Ο πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου «Το Ρόδον», Μαθιουδάκης Νίκος, στις δηλώσεις του στάθηκε, ιδιαίτερα, στη σημασία που έχουν τέτοιες εκδηλώσεις στην περαιτέρω γνώση τις τοπικής ιστορικής και πολιτιστικής κληρονομιάς. «Θεωρούμε ότι προσπάθειες σαν αυτήν, σκοπό έχουν να μας ευαισθητοποιήσουν περισσότερο, ώστε να καταλάβουμε ποιες πραγματικά ήταν οι συνθήκες και ποιο ήταν το μεγαλείο της όλης προσπάθειας και της όλης θυσίας των ανθρώπων του Ολοκαυτώματος του Αρκαδίου. Το λιγότερο λοιπόν που μπορούσαμε να κάνουμε, ήταν να συμμετέχουμε πλήρεις συναισθημάτων», σημείωσε σχετικά. Παράλληλα έδωσε το στίγμα της στόχευσης του Πολιτιστικού Συλλόγου «Το Ρόδον», τονίζοντας πως πρόκειται για μια «Ομάδα ανθρώπων που θεωρούμε και πιστεύουμε ότι η παράδοσή μας είναι ζώσα. Αυτό ακριβώς κάνουμε όπως φαίνεται μέσα από όλη μας τη δραστηριότητα: Από το χορό, τη μουσική, την αυθεντικότητα των χορών και της μουσικής, την κρητική διατροφή, την παιδεία των παιδιών πάνω σε αυτήν, οι συμπεριφορές και οι αξίες. Όλα αυτά είναι μέσα στη κεντρική φιλοσοφία του Συλλόγου μας και προσπαθούμε να τα αναδείξουμε, ανιδιοτελώς πάντα». Ο πρόεδρος του Συλλόγου, στάθηκε καταλήγοντας στο γεγονός της παρουσίας μικρών παιδιών στην προχθεσινή εκδήλωση. «Το λιγότερο που μπορούσαμε λοιπόν να κάνουμε, ήταν να κλείσουμε ένα λεωφορείο με παιδιά ώστε και εμείς οι μεγάλοι αλλά και τα παιδιά να ευαισθητοποιηθούν και να καταλάβουν πραγματικά τις αξίες που έχει αυτός ο τόπος και το νησί», επεσήμανε.

Τέλος, ο Ευτύχης Τζιρτζιλάκης, μέλος της ομάδας ιστορικών αναπαραστάσεων «Καλησπέριδες» του Συλλόγου «Το Ρόδον», ανέφερε στα «Ρ.Ν.» ότι «Μέσα από τα αντικείμενα αυτά, μπορεί ο καθένας να «αγγίξει» την ιστορία καλύτερα. Τα όπλα με τα οποία πολέμησαν οι πρόγονοί μας είναι κομμάτι της ιστορίας και μας βοηθάνε να καταλάβουμε ποιες ήταν οι συνθήκες εκείνης της εποχής». Περά όμως από αυτό το κομμάτι, υπερτόνισε τη σημασία των προχθεσινών εκθεμάτων στην ανάδειξη της λαϊκής τέχνης. «Είναι πολύ ωραίο να ανακαλύπτεις αυτές τις ιδιαιτερότητες που υπάρχουν στα κρητικά όπλα. Υπάρχουν κάποια τουφέκια, τα οποία έχουν φτιαχτεί στην Κρήτη. Εκείνη την εποχή η Κρήτη δεν είχε υψηλή τεχνολογία φυσικά, ώστε να έχει χυτήρια, να κατασκευάζει μηχανισμούς ακριβείας. Έπαιρναν από το εξωτερικό, τις κάνες, τους μηχανισμούς και τις τσακμακόπετρες και όλα τα άλλα τα συνέθεταν εδώ», συνέχισε ο κ. Τζιρτζιλάκης. Ένα παράδειγμα στοιχείων, που μπορεί κανείς να αντλήσει από τα κατασκευασμένα εδώ όπλα, έχει να κάνει με τα διακοσμητικά μοτίβα με τα οποία επέλεγαν να τα εμπλουτίσουν οι κάτοχοι και κατασκευαστές τους. «Σε κάποιο σημείο που το σχέδιο είχε μια καμπύλη, στον κρητικό κατασκευαστή δεν άρεσε η καμπύλη του ευρωπαϊκού κι έτσι του έκανε αυτήν που είχε ο κρητικός καναπές. Είχε δηλαδή τη δική του αισθητική. Εκεί θα έβαζε πάνω ένα πουλάκι, θα έβαζε ένα λουλούδι πράγματα δηλαδή που τα βλέπουμε ίδια σε ξυλόγλυπτα ή σε υφαντά. Ήταν πράγματα που ευχαριστούσαν τους κρητικούς και καθότι το όπλο ήταν σύντροφός τους, όταν είχαν τη δυνατότητα το διακοσμούσαν με το κρητικό γούστο», σημείωσε κλείνοντας ο τελευταίος.

Οι εμπλεκόμενοι φορείς του σεμιναρίου, ιδιώτες και πολιτιστικοί σύλλογοι, ανανέωσαν το ραντεβού τους για την επόμενη χρονιά, με την εκτίμηση ότι έθεσαν τις βάσεις για μια μελλοντική, μεγάλη επετειακή διοργάνωση για των εορτασμό των 150 χρόνων από το Ολοκαύτωμα του Αρκαδίου.

rethnea.gr