Κύκλος προφεστιβαλικών διαλέξεων για τα Ενετικά Τείχη του Ηρακλείου

Η «Αθέατη Πόλη», σε συνδιοργάνωση με το Ιστορικό Μουσείο Κρήτης, τον Σύλλογο Εκτάκτων Αρχαιολόγων (παράρτημα Κρήτης), τον Δήμο Ηρακλείου και την Περιφέρεια Κρήτης σας προσκαλεί να παρακολουθήσετε τον κύκλο διαλέξεων για τα Ενετικά Τείχη του Ηρακλείου που θα ανοίξει την Τετάρτη 3 και θα ολοκληρωθεί το Σάββατο 6 Ιουνίου στον κήπο του Ιστορικού Μουσείου.

Οι διαλέξεις πραγματοποιούνται στο πλαίσιο των προφεστιβαλικών εκδηλώσεων της Αθέατης Πόλης που φέτος έχει επιλέξει ως τόπο δράσης της τα Ενετικά Τείχη του Ηρακλείου, ένα ιστορικό οχυρωματικό μνημείο από την εποχή της ενετοκρατίας που σήμερα προβάλλει ως ένας συμπαγής συνεχής χώρος ο οποίος καθορίζει την συνέχεια ή μάλλον την ασυνέχεια του ιστορικού κέντρου της πόλης με την νέα πόλη του Ηρακλείου. Οι εισηγητές (ιστορικοί, αρχιτέκτονες, γεωτεχνικοί και αρχιτέκτονες τοπίου) θα προσπαθήσουν να φωτίσουν διαφορετικές πτυχές των Τειχών, να αναζητήσουν το ρόλο τους στο σύγχρονο αστικό τοπίο και τους τρόπους ένταξης τους στη σύγχρονη ζωή, να διερευνήσουν τους τρόπους ανάδειξης και τουριστικής αξιοποίησης τους και να προτείνουν επεμβάσεις και δράσεις που θα δώσουν νέα πνοή στον σημαντικό αυτό δημόσιο χώρο.
Οι διαλέξεις έχουν ελεύθερη είσοδο για το κοινό.
Τετάρτη 3 Ιουνίου 2015
(Ώρες: 20.15-22.30)

Εισηγητής: Σπύρος Δημανόπουλος (ιστορικός, υποψήφιος διδάκτωρ, Πανεπιστήμιο Κρήτης)
Τίτλος διάλεξης: «Η δημόσια συζήτηση για τα αξιόλογα μνημεία και την τουριστική ανάπτυξη της πόλης του Ηρακλείου, 1945 – 1960»

Περίληψη
Στην εισήγηση αυτή ο κ. Δημανόπουλος θα εξετάσει το πώς αντιμετωπίζει η τοπική κοινωνία τα κατάλοιπα του μεσαιωνικού και ενετικού παρελθόντος της πόλης. Οι ανάγκες της ανοικοδόμησης της πόλης μετά τις ζημιές που προκλήθηκαν στην πολεμική περίοδο και η διευθέτηση μιας σειράς προβλημάτων που αφορούν τη διαρρύθμιση και τη χρήση του αστικού χώρου χαρακτηρίζουν την συγκυρία στην οποία διεξάγεται η συζήτηση για το τι μπορεί να θεωρηθεί μνημείο. Ταυτόχρονα, οι προηγούμενες συνθήκες διαμορφώνουν τους όρους που επιτρέπουν να εξεταστεί το ζήτημα όχι μόνο σαν μια αφηρημένη ιδεολογική διαμάχη αλλά να ενταχθεί στο πλαίσιο τοπικών, κοινωνικών, πολιτικών ανταγωνισμών αλλά και διεκδίκησης συμφερόντων επί του αστικού χώρου.

Σύντομο βιογραφικό
Ο Δημανόπουλος Σπύρος είναι υποψήφιος διδάκτορας του τμήματος Ιστορίας – Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης. Η διδακτορική του διατριβή έχει τίτλο «Η τουριστική ανάπτυξη του νομού Ηρακλείου 1945 – 1974». Είναι πτυχιούχος του τμήματος Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης και του τμήματος Κοινωνιολογίας του ίδιου πανεπιστημίου. Έχει συμμετάσχει σε ελληνικά και διεθνή συνέδρια Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας. Τα ερευνητικά του ενδιαφέρονται σχετίζονται με την κοινωνική και οικονομική ιστορία της Κρήτης.

Εισηγήτρια: Κατερίνα Μανούσου-Ντέλλα (Αρχιτέκτων Μηχανικός, Αναπληρώτρια Πρόεδρος της «Επιτροπής Παρακολούθησης Έργων στα Μνημεία της Μεσαιωνικής Πόλης της Ρόδου»)
Τίτλος διάλεξης: «Από την Αμμόχωστο στη Ρόδο. Μορφές ένταξης των οχυρωματικών μνημειακών συγκροτημάτων μεσαιωνικών πόλεων στη ζωή των σύγχρονων πολιτών»

Περίληψη

Στόχος της ομιλίας είναι να παρουσιάσει τις βασικές αρχές που διέπουν την διαμόρφωση – ανάδειξη τμημάτων της μνημειακής ζώνης των οχυρώσεων της μεσαιωνικής πόλης της Ρόδου, όπως εξελίχθηκε στη διάρκεια της τελευταίας 25ετίας. Κατά την ανάπτυξη του θέματος επιχειρείται η γεωγραφική προσέγγιση της τύχης ανάλογου χαρακτήρα μνημειακών περιοχών, τόσο στον Μεσογειακό όσο και στον ευρύτερο Ευρωπαϊκό χώρο, ανάλογα με τις περιβαλλοντικές συνθήκες και την ιστορική τους εξέλιξη.

Σύντομο βιογραφικό
(1980) Αρχιτέκτων Μηχανικός ΕΜΠ
(1983-1985) Υπότροφος του Ι.Κ.Υ για μεταπτυχιακές σπουδές στην Ελλάδα.
(1985) Πιστοποιητικό σπουδών εξειδίκευσης στην αποκατάσταση ιστορικών μνημείων. CESHCMA-Palais de Chaillot, Παρίσι.
(1985) Μεταπτυχιακό Δίπλωμα (DEA) στη “Γεωγραφία της Διευθέτησης” Πανεπιστήμιο Σορβόννη- Paris IV (Ινστιτούτο Γεωγραφίας)
(2014) Διδάκτωρ Μηχανικής του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου.
Από το 1985: Αρχιτέκτων Υπουργείου Πολιτισμού
(2014) Αναπληρώτρια Πρόεδρος της «Επιτροπής Παρακολούθησης Έργων στα Μνημεία της Μεσαιωνικής Πόλης της Ρόδου»
(2014) Αντεπιστέλλον μέλος του Επιστημονικού Συμβουλίου της Europa Nostra
Σάββατο 6 Ιουνίου
(Ώρες: 20.15-22.30)

Εισηγήτρια: Ελευθερία Ζέη (Ιστορικός, επίκουρη καθηγήτρια Πανεπιστημίου Κρήτης)
Τίτλος διάλεξης: «Τείχη και πόλη στα νεότερα χρόνια: μια δύσκολη σχέση»

Περίληψη
Δημογραφικοί, οικονομικοί, κοινωνικοί και ιδεολογικοί μετασχηματισμοί του 19ου και των αρχών του 20ού αιώνα εγκαινιάζουν συζητήσεις και διαφωνίες σχετικά με τη διατήρηση ή όχι των βενετικών τειχών του Ηρακλείου ως ιστορικών μνημείων, ενώ αντίστοιχες διαδικασίες οδήγησαν στη σταδιακή κατάργηση των μεσαιωνικών τειχών στις περισσότερες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Μια δύσκολη και αντιφατική σχέση πόλης και τείχους, που έχει βαθιές τις ρίζες της στην ιστορία του μεσαιωνικού και νεότερου αστικού κόσμου, η ιστορικότητα της οποίας μπορεί να ανοίξει νέες προοπτικές στη σύγχρονη κρητική πόλη για την αναδιαπραγμάτευση των σχέσεων με με το παρελθόν της.

Σύντομο βιογραφικό
Η Ελευθερία Ζέη σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και ακολούθησε μεταπτυχιακές σπουδές Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης. Διδάσκει νεότερη ελληνική και ευρωπαϊκή ιστορία στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης και στο Atelier de Traduction Litteraire Sciences Humaines του Γαλλικού Ινστιτούτου Αθηνών. Οι κυριότερες δημοσιεύσεις της αφορούν σε ζητήματα κοινωνικής και οικονομικής ιστορίας των νεότερων χρόνων, 17ος – 19ος αιώνας.

Εισηγητής: Αλέξιος Τζομπανάκης (Αρχιτέκτων Μηχανικός, επίκουρος καθηγητής, Πολυτεχνείο Κρήτης)
Τίτλος εισήγησης: «Tα τείχη ως όριο (;), Συνέχειες, ασυνέχειες, συρραφές»

Περίληψη
Η διάλεξη πραγματεύεται τον ρόλο των τειχών στα πλαίσια της σχέσης μεταξύ πόλης και υπαίθρου.
Τα τείχη, ορίζοντας το «μέσα» και το «έξω», επαναπροσδιορίζουν, ταυτοχρόνως, την σχέση μεταξύ του «μέσα» και του «έξω». Η σχέση αυτή μεταβάλλεται, μετατοπίζεται και ολισθαίνει, τόσο πρακτικά, όσο και σημασιολογικά. Από αυτήν την ολίσθηση προκύπτει η ανάγκη ανάλυσης της νέας φύσης των τειχών: από στρατιωτική υποδομή σε μηχανή αφήγησης… ή σιωπής.

Σύντομο βιογραφικό
O Αλέξιος Tζομπανάκης (1976) είναι αρχιτέκτων και Πτυχιούχος και διδάκτωρ Αρχιτεκτονικής Σύνθεσης-Θεωρίας Αρχιτεκτονικής του Πανεπιστημίου “La Sapienza” της Ρώμης Είναι Επίκουρος Καθηγητής στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων του Πολυτεχνείου Κρήτης όπου διδάσκει από το 2008. Το 2012 δημοσιεύτηκε από τον εκδοτικό οίκο Alinea της Φλωρεντίας η μονογραφία του “Labirinti mediterranei. Tessuto paesaggio e spazialità tra Europa e periferia ellenica”, στην οποία πραγματεύεται τη σχέση μεταξύ Ελληνικής και Ευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής στην Νεωτερική συνθήκη.
Είναι ιδρυτής, με τον Α. Lanzetta, της ομάδας Μα_A (Mediterranean architecture_Atelier), της οποίας ο άξονας έρευνας επικεντρώνεται στην αναζήτηση της σύγχρονης μεσογειακότητας ως έννοιας που συνοψίζει χωρικές ιδιότητες πυκνότητας και πολυπλοκότητας.
Η έρευνα πάνω σε αυτά τα θέματα ασκείται και με την συμμετοχή σε διαγωνισμούς αρχιτεκτονικού/αστικού σχεδιασμού. Έχει συμμετάσχει σε 25 διεθνείς αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς, σε 30 εκθέσεις αρχιτεκτονικού έργου, σε συνέδρια και εργαστήρια αρχιτεκτονικής σε Ελλάδα, Ιταλία, Ισπανία, Ολλανδία, Γερμανία, Δανία, Νορβηγία, Toυρκία, Αίγυπτο, Φινλανδία, Ρωσία, Λευκορωσία, Ιαπωνία.

Εισηγητές: Μαρία Κοζυράκη και Γιάννης Ρουμπελάκης (Γεωτεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας – Παράρτημα Κρήτης):
Τίτλος διάλεξης: «Ιστορικά τείχη στη σύγχρονη πόλη: το όριο που έγινε δημόσιος χώρος»

Περίληψη
Τα ενετικά τείχη του Ηρακλείου αποτελούν ένα μνημειώδες οχυρωματικό έργο που, ιστορικά, προάσπισαν την ακεραιότητα και ασφάλεια της πόλης του Χάνδακα και σήμερα αποτελούν ένα συμβολικό όριο μεταξύ της παλιάς και νέας πόλης.
Η διάσωση τους, με επεμβάσεις που επέβαλλε το νέο οδικό δίκτυο, πρόσφερε στο συμπαγή αστικό ιστό ένα μοναδικό επιμήκη δημόσιο χώρο με ποικίλες δυνατότητες και προοπτικές.
Οι υφιστάμενες διαμορφώσεις ενσωμάτωσαν δραστηριότητες και τεχνικές που στέφθηκαν ανάλογα με επιτυχία (πολιτισμός) ή αποτυχία (υπαίθρια αναψυχή, πράσινο) και απαιτούν επαναπροσδιορισμό και νέες προσεγγίσεις. Μικρής κλίμακας αναστρέψιμες επεμβάσεις, πειραματικές δράσεις, αστική δασοπονία, pocket-parks, community gardens, αστικές καλλιέργειες κ.α. σύγχρονες συλλογικές προσεγγίσεις προσφέρονται να δώσουν νέα πνοή στο αστικό δημόσιο χώρο.

Σύντομα βιογραφικά
Κοζυράκη Μαρία (Αρχιτέκτων Τοπίου)
• Πτυχίο της Σχολής Δασολογίας & Φυσικού Περ/ντος ΑΠΘ.
• Master Αρχιτεκτονικής Τοπίου (MLA) στο Edinburgh College of Art, University of Edinburgh.
• Διδακτορικό Αρχιτεκτονικής Τοπίου (PhD) Σχολών Γεωπονικής και Αρχιτεκτονικής ΑΠΘ για τη διαχείριση αρχαιολογικών τοπίων.
• Μέλος του Πανελλήνιου Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Τοπίου (ΠΣΑΤ) – EFLA, IFLA.
• Εικοσαετή επαγγελματική εμπειρία με συμμετοχή σε συνέδρια, ημερίδες, δημοσιεύσεις, δράσεις περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, διαχειριστικές και ειδικές περιβαλλοντικές μελέτες, ομάδες εργασίας, Επιτροπές κλπ.

Ρουμπελάκης Γιάννης (Γεωπόνος – Μελετητής)
• Γεννηθείς στο Ηράκλειο το 1950, πτυχίο από την Ανώτατη Γεωπονική Σχολή Αθηνών, το 1973
• Από το 1977 έως 2010 συμμετείχε σε εταιρικά σχήματα Αγρο-εφοδίων και Μελετητικών προγραμμάτων στο πρωτογενή τομέα με παράλληλη συμμετοχή μέχρι σήμερα (επί 36 έτη) σε Δημόσιες Μελέτες κατηγορίας 23-25
• Σημαντικότερες μελέτες πρασίνου:
 Ενετικών Τειχών
 ΠΑΓΝΗ
 Πανεπιστήμιο Κρήτης ( Ηράκλειο )
 Λ. Κνωσού
 Πάρκο Γεωργιάδη
 Ιεράπετρα- Φέρμα
 Παράκαμψη Κουτσουρά
 Χερσόνησο-Οροπέδιο
 Ρέθυμνο- Φράγμα Ποταμών
 Πλάτανος- Σφινάρι κ.α.
• Συμμετοχή σε αρκετές μελέτες: Αρδευτικές – Αναπτυξιακές – Περιβαλλοντικές -Σκοπιμότητας Επενδύσεων
Από το 1998 έως 2008 υπήρξε πρόεδρος της Ένωσης Γεωπονικών Ελεύθερων Επαγγελματιών Κρήτης.

Αθέατη Πόλη