Αν σβήσει το φως θα τυφλωθούμε…
Στην αρχή προσπάθησαν να σβήσουν το ανέσπερο φως της Βικελαίας. Αυτό που από το κέντρο της πόλης του Ηρακλείου φώτιζε επί ένα αιώνα τις ευαισθησίες όχι μόνο της Κρήτης, αλλά και ολόκληρης της Ελλάδας, φτάνοντας μέχρι τις πιο ψηλές κορυφές της Ευρώπης και του κόσμου όλου. Το φως δεν έσβησε, γιατί στ’ αλήθεια είναι ανέσπερον…
Του Αλέκου Α. Ανδρικάκη
(αναδημοσίευση από cretalive.gr)
Μια χωριάτικη, ένα τζατζίκι, τρεις χοιρινές μπριτζόλες και δύο ξανθές μπύρες, καλά παγωμένες στο 5. Τρία fredo, δύο γλυκά φραπόγαλα και ένα εσπρέσο στο 8. Δυο ρακές, ένα ούζο με μεζέ και ένα ποτήρι λευκό κρασί στο 15. Α, να μην ξεχάσω, αν υπάρχει και κάτι από Έλλη Αλεξίου. Στο 19 θέλουν και μια κόπια από την προκήρυξη της επανάστασης του 1866.
Θα μπορούσε να είναι πλάκα. Ή μια φάρσα. Μπορεί κι ένα εφιαλτικό σενάριο. Αλλά δεν είναι τίποτε απ’ αυτά, δυστυχώς… Στην πόλη που το φραπόγαλο έγινε ιδεολογία και προωθήθηκε ως «πολιτιστική δράση», στην πόλη του νεοπλουτισμού, της αδιαφορίας και της μετριότητας, του οπαδισμού της πονηράδας, της μαγκιάς και της αυθαιρεσίας, που λατρεύει και προσεύχεται στον Μαμμωνά, μπορεί να συμβεί κι αυτό.
Η Βικελαία, η περίφημη Βιβλιοθήκη – που δεν είναι απλά μια βιβλιοθήκη, δεν είναι αποθήκη βιβλίων, αλλά ένα κέντρο γνώσης, πολιτισμού, ιστορίας, σκέψης- θα συστεγαστεί με ταβέρνες, μπαρ ή καφετέριες, με δράσεις γαστρονομίας, οινοποσίας και κέρδους. Για την ακρίβεια, θα στριμωχτεί ανάμεσα σε επιχειρήσεις, πλουτισμού και τουρισμού, που προωθούν τα «πολιτιστικά προϊόντα» της σύγχρονης Ελλάδας: τον φραπέ και τον μουσακά…
Τα πινέλα του Δομίνικου Θεοτοκόπουλου, η σκέψη του Νίκου Καζαντζάκη, της Έλλης και της Γαλάτειας Αλεξίου, οι μπαταριές του Κόρακα, τα δώρα του Βικέλα, του Σεφέρη, του Σαραντάρη, του Αυγέρη, θα υποχρεωθούν σε μια θλιβερή έκπτωση. Θα συστεγαστούν με τη γεύση του tzatziki…
Ήταν Μάιος του 1994 όταν η Βικελαία δεχόταν έναν Ευρωπαίο επισκέπτη, με την ιδιότητα όμως του αυστηρού ελεγκτή. Επρόκειτο για τον εκπρόσωπο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Μπιλ Στέβενσον που επισκεπτόταν τη Βιβλιοθήκη προκειμένου να εξετάσει αν αυτή είχε τις προϋποθέσεις να ενταχθεί στο κοινοτικό πρόγραμμα Recite και να χρηματοδοτηθεί ώστε να αποκτήσει τα κολοσσιαίας ιστορικής αξίας αρχεία του Βενετίας. Επιστρέφοντας στην έδρα του, ο αυστηρός κοινοτικός, πανεπιστημιακός δάσκαλος, με καταγωγή από τη Δανία, εκεί όπου η εκπαίδευση αλλά και ο σεβασμός για το δημόσιο χρήμα είναι σε υψηλά επίπεδα, εξέφρασε ενθουσιώδη υποστήριξη στο πνευματικό κέντρο του Ηρακλείου. “Μη νομίζετε ότι έχομε να κάνομε με μια συνηθισμένη βιβλιοθήκη”, έγραφε στους ανωτέρους του στις Βρυξέλλες. “Η Βικελαία είναι ένα ίδρυμα σαν μια Ακαδημία Γνώσης, ένα Πανεπιστήμιο, το οποίο μπορεί να σταθεί σε διεθνές επίπεδο”.
Δείτε τώρα τις διαφορές. Πριν μερικά χρόνια, λίγο μετά τη μεταφορά της Βικελαίας από το κτίριο «Αχτάρικα», ο δήμαρχος Γιάννης Κουράκης αναρωτιόταν ποιος διαβάζει τις εκδόσεις της Βικελαίας, ενώ ένας αντιδήμαρχός του, αναφωνούσε στους διαδρόμους της Λότζια: «Πείτε μου τι όφελος έχουμε από τη Βικελαία ώστε να τη στηρίξουμε; Τι μας αποδίδει;»
Ιδού λοιπόν οι λόγοι που οι σπάνιοι θησαυροί γνώσης θα αναγκαστούν να περιοριστούν σε 2-2,5 ορόφους του δικού τους κτιρίου, του μεγάρου Αχτάρικα, που το ανακατασκεύασαν λες και δεν βρίσκεται στο ιστορικό κέντρο του Χάνδακα, αλλά στο εμπορικό κέντρο του Τόκυο ή της Νέας Υόρκης… Ο Ευρωπαίος ειδικός εκφράζει ανεπιφύλακτο θαυμασμό, αλλά ο ντόπιος αρμόδιος (…) αντί να νιώθει περηφάνια, εκφράζει απαξίωση και μετρά στη λογική του κέρδους την προσφορά ενός τέτοιου φορέα. Που δεν είναι καν φορέας, αλλά μια υποβαθμισμένη υπηρεσία του δημοτικού οργανισμού, με 10 υπαλλήλους από του 1000 τόσους που υπάρχουν στο δήμο…
Κοστίζει πολύ, λένε… Κοστίζει η γνώση, ο πολιτισμός, ή ιστορία, η σκέψη… Λες και έχουμε άλλα να «πουλήσουμε»… Λες και έχουμε άλλα να βγούμε από αυτή την κρίση. Λες και έχουμε αλλού να «πατήσουμε»…
Με το ίδιο επιχείρημα του «κόστους» έκλεισαν πρόσφατα την ΕΡΤ, με τον πολιτισμό, την ιστορία, τη γνώση. Με τα ανεκτίμητης αξίας αρχεία.
Διαβάζω ότι και στην Ευρώπη, και σε άλλες μεγάλες βιβλιοθήκες τα ίδια γίνονται. Τι λέτε; Υποδείξτε μου μια βιβλιοθήκη που παραχωρεί τους δικούς της χώρους, μαζί και τη βιτρίνα της, για να γίνουν καταστήματα πάνω και κάτω απ’ αυτήν, για να ενισχυθεί ο «πολιτισμός του φραπέ» στην πόλη…
Διαβάζω ότι τη συνύπαρξη των καταστημάτων με τη Βικελαία… πρότεινε ο μακαρίτης Νίκος Γιανναδάκης! Οι ιερόσυλοι συνεχίζουν να ασχημονούν… Δεν ξέρουν καν τι ήταν ο Νίκος Γιανναδάκης γι αυτό χρησιμοποιούν ένα τόσο ανήθικο ψέμα… Ο Γιανναδάκης έδωσε μάχη να φύγει η ταβέρνα από το κτίριο της Βιβλιοθήκης και να δοθεί ο χώρος στη Βικελαία. Για τη δημιουργία ενός φιλολογικού καφενείου από την ίδια τη Βικελαία, στο οποίο θα γίνονταν εκδηλώσεις, συζητήσεις. Κι απ’ αυτή τη δράση θα προέκυπτε η έκδοση ενός φιλολογικού περιοδικού. Τι σχέση έχει αυτή η πρόταση με την ασχήμια που σχεδιάζουν; Αυτό που πρότεινε ο Γιανναδάκης συμβαίνει στις βιβλιοθήκες της υπόλοιπης Ευρώπης. Δεν στριμώχνεται η γνώση, η ιστορία, ο πολιτισμός για να κερδίσουν χρήμα κάποιοι. Γιατί, να είμαστε σίγουροι όλοι, η λειτουργία καφετεριών, εστιατορίων, μπαρ, αναψυκτηρίων, εκθετηρίων προϊόντων και δεν ξέρω τι άλλο έχουν στο νου τους οι δημοτικοί άρχοντες, δεν είναι για να έχει έσοδα ο δήμος, αλλά εκείνοι που θα εκμεταλλευτούν αυτούς τους χώρους…
Στην αρχή προσπάθησαν να σβήσουν το ανέσπερο φως της Βικελαίας. Αυτό που από το κέντρο της πόλης του Ηρακλείου φώτιζε επί ένα αιώνα τις ευαισθησίες όχι μόνο της Κρήτης, αλλά και ολόκληρης της Ελλάδας, φτάνοντας μέχρι τις πιο ψηλές κορυφές της Ευρώπης και του κόσμου όλου. Το φως δεν έσβησε, γιατί στ’ αλήθεια είναι ανέσπερον. Αλλά προσπαθούν να το πνίξουν τώρα μέσα στο ποτό… Εκείνοι που ουδέποτε γνώρισαν αυτό το φως, εκείνοι που ουδέποτε άγγιξαν τα χειρόγραφα με τη σφραγίδα του Κόρακα για να νιώσουν ρίγος, ουδέποτε μύρισαν ένα βιβλίο 500 χρόνων, ουδέποτε συγκινήθηκαν επειδή η ψυχή τους πλημμύρισε ποίηση… Εκείνοι που ουδέποτε ονειρεύτηκαν ανάμεσα στους τόμους των εφημερίδων, των βιβλίων, των αρχείων χειρογράφων 8 αιώνων, των φωτογραφιών. Εκείνοι που ουδέποτε «έζησαν» το παρελθόν χαϊδεύοντας τα κείμενα και τα ντοκουμέντα του. Εκείνοι που ουδέποτε γνώρισαν την ιστορία ώστε να σκεφτούν το αύριο…
Εκείνοι που δεν ένιωσαν ποτέ τόσο μόνοι κι αδύναμοι χωρίς το φως της Βικελαίας…
Οι άλλοι, όλοι εκείνοι που δεν νιώθουμε πλήρεις μετά την προσευχή στον Μαμμωνά, ας κάνουμε αυτό που πρέπει. Αν αυτό το φως σβήσει, το βάρος της Ιστορίας δεν θα πέσει μόνο στα κεφάλια των ηγητόρων αλλά και στην ανοχή των υπηκόων…
Ας μην ανεχτούμε ένα φραπόγαλο στη μνήμη της γνώσης…
Ας μην αφήσουμε το φως να σβήσει. Θα τυφλωθούμε…
