Η ποίηση του φλαμένκο από τις εκδόσεις Κεδρισός
“Όταν σ’ είδα να ‘ρχεσαι/ είπα στην καρδιά μου:/ -Τι όμορφη πέτρα/ για να σκοντάψεις!”
Με αφοπλιστική λιτότητα οι Ανδαλουσιάνοι υφαίνουν, αιώνες τώρα, τα λόγια του φλαμέγκο τους !
Την coplas τους, τους στίχους της ποίησης του φλαμέγκο, βασικό στοιχείο του καημού πάνω στον οποίο χτίζεται αυτό το συνταίριασμα ήχων, κίνησης και λόγου, ελάχιστα τη γνωρίζουμε κι ας μας γοητεύει τόσο αυτό το άκουσμα. Κι ας μας αρέσει να λικνιζόμαστε ή και “να ζούμε ή να πεθαίνουμε”, όπως λέει το τραγούδι, σ’ ένα φλαμέγκο απάνω! Αυτή την τέχνη και τη διαδρομή της μέσα στον χρόνο αναλαμβάνει να μας συστήσει ένα μικρό βιβλιαράκι, η δίγλωσση έκδοση “Coplas, Eρωτικά τραγούδια της Ανδαλουσίας” (εκδ. Κεδρισός). Η Anne Personnaz και ο Κώστας Νταντινάκης ανθολόγησαν και μετέφρασαν μερικά από τα πλέον αντιπροσωπευτικά δείγματα αυτής της λαϊκής ποίησης, σταχυολογώντας τρίστιχες ή τετράστιχες coplas από κάθε είδος για το οποίο προορίζονται. “Κάθε copla είναι η χάραξη ενός εικαστικού μοτίβου από τη ζωή και την έκσταση της ύπαρξης, θέματα προαιώνια, κοινά: η γυναίκα και ο άντρας, ο έρωτας, το μίσος, η μοναξιά, η εκδίκηση, η αρρώστια, η φτώχεια, η πείνα, η φυλακή, οι εργάτες στα σιδηρουργεία και τα ορυχεία, η κούραση, ο καημός κι ο θάνατος, όλα εκφρασμένα με πρωτοφανή παραστατικότητα και μια ακραία αίσθηση της ανάμνησης”, μας πληροφορούν οι δυο μεταφραστές ανθολόγοι και παράλληλα ιστορούν τη διαδρομή αυτού του είδους της λαϊκής ποίησης που άνθισε στην Ανδαλουσία για να γίνει η “εθνική τέχνη” των Ισπανών, μπολιασμένη από το ταμπεραμέντο των Τσιγγάνων, τις τοπικές επικές μυθιστορίες, τη Μαυριτανική κιθάρα και τους θρήνους των Εβραίων.
Αν επιχειρούσαμε να συμπυκνώσουμε την έννοια της copla, θα λέγαμε ότι είναι τα χάικου της Ανδαλουσίας. Τρίστιχες έως πεντάστιχες, με εξαιρετική οικονομία λόγου, εκφράζουν την τραγικότητα μιας στιγμής, ενός προσώπου, μιας κατάστασης ή ακόμα και ένα ολόκληρο δράμα. Στη συνάντησή τους με τη μουσική και τα χορευτικά βήματα, αποτυπώνουν ένα υπέροχο πολυπολιτισμικό σύνολο, έργο ανωνύμου, που στο συνταίριασμα σάρκας και ψυχής τραγουδάει τα πάθη, τους καημούς, τον σεβντά ενός λαού. Στο αξιοπρόσεκτο δείγμα που προσφέρει η έκδοση ξεδιπλώνεται όλος ο πλούτος αυτής της τέχνης και της ανδαλουσιάνικης έμπνευσης. Ποίηση αυθεντική ή, όπως το είπε ο Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα, το 1922, όταν συμμετείχε στην προσπάθεια του δασκάλου του Μανουέλ ντε Φάγια στη διάσωση του αληθινού φλαμέγκο, “Ο λαός αυτός αξιοποιεί το χάρισμα του για να δώσει διέξοδο στα βάσανά του και να εκφράσει την αληθινή Ιστορία του”. Διαβάζεται κατά μόνας. Μοναδική ίσως εξαίρεση, η συντροφιά ενός αυθεντικού φλαμέγκο από τα πάνω ράφια της δισκοθήκης !
Πόλυ Κρημιώτη, εφημ. Η ΑΥΓΗ, 06/09/2011
