Σε εσπερίδα στο τεχνικό επιμελητήριο – προτάσεις για τα Χανιά του μέλλοντος

Πώς θα ήταν άραγε τα Χανιά με περισσότερες πεζοδρομήσεις όπως έγινε στον Βόλο, ποδηλατοδρομήσεις όπως στα Τρίκαλα, δημοτικά ηλεκτρικά mini bus όπως στην Κοζάνη και περισσότερους  χώρους πρασίνου;

Τα παραδείγματα αυτά, τα οποία εφαρμόζονται με επιτυχία ήδη σε άλλες πόλεις της Ελλάδας και στο εξωτερικό, μπορούν να εφαρμοσθούν και στα Χανιά, αρκεί οι Αρχές να πάρουν τις αποφάσεις,  που είναι αναγκαίες, για να αλλάξει η μορφή της πόλης, χωρίς να φοβηθούν το πολιτικό κόστος.
Αυτό είναι η πρόκληση, αλλά και το ζητούμενο, όπως επισημάνθηκε κατά τη διάρκεια της ενδιαφέρουσας εσπερίδας με θέμα ‘Η συμβολή της Αρχιτεκτονικής στην αναπτυξιακή προσπάθεια του Δήμου Χανίων’, που διοργάνωσαν ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Χανίων και το ΤΕΕ/Τμήμα Δυτικής Κρήτης, υπό την αιγίδα του Δήμου Χανίων, το Σάββατο το απόγευμα, στο Κέντρο Αρχιτεκτονικής της Μεσογείου.
Οπως επεσήμανε στα ‘Χ.Ν.’ ο  αρχιτέκτων Γιώργος Βαρουδάκης: ‘Σήμερα, επειδή θεωρούμε ότι τα προβλήματα της πόλης έχουν φτάσει σε οριακό σημείο, προσπαθούμε να ενημερώσουμε τη νέα Δημοτική Αρχή  πάνω σε μελέτες, οι οποίες έχουν γίνει για τα Χανιά, οι οποίες θα μπορούσαν να αναβαθμίσουν κυριολεκτικά και να αναδείξουν τα συγκριτικά πλεονεκτήματα αυτής της πόλης έναντι άλλων στον ευρύτερο ίσως χώρο της Μεσογείου. Διότι έχουμε όλα αυτά τα προσόντα και που δυστυχώς δεν μπορούμε να τα αναδείξουμε μέσα από σωρεία προβλημάτων που αφορούν π.χ. την κυκλοφορία, διότι αυτή την πόλη δεν μπορεί να την περπατήσεις πλέον, ο πεζός βρίσκεται σε μια συνεχή ομηρεία για να μην πούμε υπό διωγμό. Αυτό το σκέλος υποσκάπτει όλη την τουριστική πολιτική, την οποία θέλει πιθανόν να ασκήσει η πόλη και να προσεγγίσει τουρίστες και μάλιστα υψηλότερου εισοδήματος από του σημερινού’.
‘Σήμερα τα πράγματα εδώ έχουν φτάσει σε οριακό σημείο. Κι αυτό δεν είναι σχήμα λόγου πια… Δεν μπορείς πλέον να περπατήσεις εύκολα, δεν μπορείς να μετακινηθείς εύκολα, το καυσαέριο είναι μια μόνιμη απειλή πάνω από την πόλη. Οι Αρχές φοβούνται το πολιτικό κόστος, δεν μπορούν να πάρουν αποφάσεις και δεν έχουν τις δυνατότητες να πάρουν ίσως τις αποφάσεις αυτές που θα είναι αναγκαίες για να αλλάξει η μορφή της πόλης. Δυστυχώς, όλοι αναρωτιούνται τι θα σημαίνει σε πολιτικό κόστος. Ομως δεν μπορούν να προβλέψουν τι συνέπειες θα έχει μακροπρόθεσμα. Να δουν τα παραδείγματα του εξωτερικού, άλλων πόλεων της Ελλάδας όπου έχουν γίνει αλλαγές με τεράστια επιτυχία π.χ στον Βόλο με πεζοδρομήσεις, στα Τρίκαλα με ποδηλατοδρομήσεις, στην Κοζάνη με ηλεκτρικά mini bus δημοτικής εταιρείας κ.ά.’, τόνισε ο κ. Βαρουδάκης.
Και πρόσθεσε: ‘Αυτό που θα έπρεπε να αλλάξει οπωσδήποτε είναι να βρεθεί άμεση λύση για το κυκλοφοριακό. Επίσης να δοθεί άμεση προτεραιότητα στον πεζό, στον περιηγητή αυτής της πόλης, που θα μπορεί με ασφάλεια και ελεύθερη πρόσβαση να προσεγγίσει οποιοδήποτε σημείο πρασίνου, πολιτισμού και σημεία γενικού ενδιαφέροντος της πόλης, τα οποία σήμερα είναι απρόσιτα’.

Οι νέοι αρχιτέκτονες
Από την πλευρά της η αρχιτέκτων – μηχανικός, μέλος της Ομάδας Μελέτης Ενοποίησης Ανοιχτών και Πράσινων Χώρων Χανίων, κα Στέλλα Καμαριανάκη, αναφέρθηκε στη μελέτη που έχει εκπονήσει η ομάδα δέκα νέων αρχιτεκτόνων, οι οποίοι εθελοντικά, όπως επεσήμανε η ίδια, ‘προσπάθησαν να σχηματοποιήσουν μια μελέτη που οι πράσινοι χώροι των Χανίων θα δημιουργούν ένα δίκτυο έτσι ώστε η πόλη να αλλάξει όψη για τον πεζό, για τον κάτοικο και για τον επισκέπτη. Να δώσουμε προτεραιότητα σε εναλλακτικές μορφές μετακίνησης, φιλικές προς το περιβάλλον, τους πεζούς, τα ποδήλατα, τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, να μειωθεί η κίνηση στους δρόμους και η εικόνα αναρχίας που επικρατεί ειδικά αυτή την περίοδο με τα παρκαρισμένα αυτοκίνητα παντού και τη δυσκολία να περπατήσει ο απλός πολίτης’.
Οπως τόνισε η ίδια: ‘Το σχέδιο που προτείνουμε συμπεριλαμβάνει οποιονδήποτε χώρο πρασίνου υπάρχει μέσα στα Χανιά και γύρω από αυτά. Εχει μελετήσει την παραλία, τα ρέματα, μεγάλους πράσινους χώρους, όπως το στρατόπεδο Μαρκοπούλου, τους Αγίους Αποστόλους και τα πράσινα που είναι εντός της πόλης, όπως ο Δημοτικός Κήπος ή μικρά κομμάτια πρασίνου που συνήθως είναι απαξιωμένα και την παλιά πόλη’.
‘Θεωρούμε ότι αυτά μπορούν να γίνουν εφαρμόσιμα, αν λειτουργήσει ως master plan, δηλαδή ως ένα στρατηγικό σχέδιο με το οποίο θα μπορεί να πορευτεί η πόλη, αρχίζοντας από μέτρα, τα οποία είναι μηδενικού κόστους, όπως η εκπαίδευση των πολιτών ή η δημιουργία πάρκινγκ γύρω από την πόλη που θα μπορεί κάποιος να αφήσει το αυτοκίνητό του και με ενιαίο κόμιστρο να πάρει ένα mini bus και να κατέβει στην πόλη’.
Παράλληλα, οι αρχιτέκτονες, Ανδρέας Θεοδωρίδης και Μαρία Ανδρουλάκη, παρουσίασαν την ανάγνωση μελετών που αφορούν την πόλη των Χανίων και εκπονήθηκαν από 40 αρχιτέκτονες, στο πλαίσιο ενός 20ήμερου workshop στη Βαρκελώνη το 2004.
‘Είναι μια ευκαιρία να δούμε τα Χανιά μέσα από τα μάτια μιας ευρωπαϊκής πόλης με ιδιαίτερη ευαισθησία στο τοπίο και στον πολυδιάστατο σχεδιασμό του δημόσιου ελεύθερου χώρου. Μια ευκαιρία που μπορεί να μας διδάξει ωραίες πρακτικές λύσεις και πολιτικές που έχουν εφαρμοστεί στη Βαρκελώνη, μία πόλη με ιδιαίτερη ιστορία, αλλά και γνώσεις στον σχεδιασμό, στον χειρισμό και στην αξιοποίηση του δημόσιου χώρου’, επεσήμανε ο κ. Θεοδωρίδης.

Μέτρα για το κυκλοφοριακό
Επίσης, οι αρχιτέκτονες επισημαίνουν ότι χρειάζεται να ληφθούν άμεσης απόδοσης μέτρα του κυκλοφοριακού προβλήματος της πόλης όπως:
1. Δημοτική εκστρατεία ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των πολιτών όσον αφορά τα οφέλη για την υγεία, το περιβάλλον και την οικονομία, η δυνατόν ελάχιστη χρήση του αυτοκινήτου εντός των ορίων του κέντρου της πόλης.
2. Ανάδειξη του ποδηλάτου ως καθαρό και ήπιο μέσο μεταφοράς με ανάπτυξη δικτύου ποδηλατοδρόμων στο κέντρο της πόλης καθώς και δίκτυο ποδηλατοδρόμων με εξυπηρέτηση ποδηλάτων και μικρού κυβισμού δικύκλων, από κομβικά σημεία και περιοχές του ευρύτερου δημοτικού διαμερίσματος μέχρι το κέντρο και την παλιά πόλη, σύμφωνα με τις προδιαγραφές ασφάλειας που ορίζουν οι ευρωπαϊκού κανονισμοί, π.χ. από Νεα Κυδωνία – Σούδα – Μουρνιές προς το κέντρο των Χανίων.
3. Αναδιάρθρωση – επανοργάνωση των υπαρχόντων αστικών συγκοινωνιών με ανάπτυξη δικτύου κυκλοφορίας μικρών οχημάτων μεταφοράς κοινού (mini bus), με ηλεκτροκίνηση ή χρήση αερίου (παραδείγματα Δήμων Κοζάνης – Τρικάλων – Καλαμαριάς). Σύσταση δρομολογίων από την περιφέρεια του κέντρου της πόλης (πλ. Δικαστηρίων – Αν. Γογονή – Κισάμου) προς το εμπορικό κέντρο. Λεωφορειακή σύνδεση της πόλης με το αεροδρόμιο.
4. Δημιουργία περιφερειακών υπαίθριων χώρων στάθμευσης για ιδιωτικά οχήματα σε υπάρχοντα άκτιστα ιδιωτικά οικόπεδα που βρίσκονται σε περιοχές -όπως οι ανωτέρω- περιφερειακά του κέντρου και σύνδεσή τους με τις αφετηρίες του δικτύου (mini bus) που θα κατευθύνονται προς το κέντρο με ενιαίο κόμιστρο στάθμευσης και ναύλου.
5. Διερεύνηση της αποκλειστικής χρήσης πεζόδρομων στο εμπορικό κέντρο της παλιάς πόλης σε μορφή λειτουργικού δικτύου για το εμπόριο και τον τουρισμό, με στόχο τη σύνδεση Δημοτικής Αγοράς και οδού Χάληδων. Πεζοδρόμηση της οδού Τσουδερών και Ποτιέ, όπως προτείνει και ο Εμπορικός Σύλλογος Χανίων.
6. Διαπλατύνσεις και διανοίξεις οδών βάσει του ισχύοντος θεσμοθετημένου ρυμοτομικού σχεδίου, οι οποίες εκκρεμούν με ιδιοκτησίες – περιφράξεις – γραφειοκρατικά – περαιώσεις πράξεων αναλογισμού κ.λπ.
7. Νέες διαμορφώσεις των πεζοδρομίων στις γωνιές των οικοδομικών τετραγώνων, με σκοπό την ασφαλή ορατότητα των οδηγών στις διασταυρώσεις των δρόμων, προς αποφυγή ατυχημάτων.

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ:
‘Χρειάζονται μέτρα αναβάθμισης του αστικού περιβάλλοντος’
Σύμφωνα με την πρόταση του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων απαιτούνται άμεσα μέτρα αναβάθμισης του υπάρχοντος αστικού και οικιστικού περιβάλλοντος με χαμηλά κονδύλια, κίνητρα και βραβεύσεις.
1. Δημοτική πολιτική διασφάλισης και προτεραιότητας των πεζών με αποκαταστάσεις, διανοίξεις και διαπλατύνσεις πεζοδρομίων για ικανό ενιαίο πλάτος. Απόλυτα εμφανείς σημάνσεις στις διαβάσεις πεζών παράλληλα με αυστηρή εφαρμογή του νόμου για παντός τύπου οχήματα που καταλαμβάνουν διαβάσεις πεζών, σταθμεύουν επί των πεζοδρομίων -χαρακτηριστικές εικόνες της καθημερινότητάς μας και εν γένει κάθε αυθαίρετης κατάληψης πεζοδρομίου (τραπεζοκαθίσματα – επιχειρηματικές δραστηριότητες παντός τύπου που παρεμποδίζουν τη διέλευση πεζών).
2. Δημιουργία μόνιμου δημοτικού εποπτικού οργάνου το οποίο θα επιτηρεί και θα αξιολογεί την κατάσταση των πεζοδρομίων, ταυτόχρονα με σύσταση συνεργείου επιδιόρθωσης πεζοδρομίων αντίστοιχο με το δημοτικό συνεργείο οδοστρώματος.
3. Η δημόσια καθαριότητα σαν ακρογωνιαίος λίθος δημοτικής πολιτικής.
4. Κίνητρα για μορφολογική και αισθητική αποκατάσταση των μικρών πρόχειρων κτισμάτων στις απολήξεις κλιμακοστασίων και άλλων αυθαίρετων κτισμάτων επί δωμάτων κτηρίων. Εξωραϊσμός των κατασκευών, απομάκρυνση φύλλων αμιαντοτσιμέντου τύπου «ελλενίτ» κ.λπ.
5. Δημοτική προώθηση της νέας τεχνικής των κάθετων κήπων σε δημόσιους και επί το πλείστον ιδιωτικούς χώρους. Αυστηρή τήρηση του νομοθετημένου ποσοστού πρασίνου, επί των ακάλυπτων παλαιών και νέων οικοδομών που έχουν τσιμεντοποιηθεί.
6. Επαναπροσδιορισμός της αισθητικής στο κέντρο και στις εισόδους της πόλης. Αναμορφώσεις όψεων κτηρίων, ημιτελών οικοδομών κ.ά. Επίσης εικαστικές επεμβάσεις σε τυφλές όψεις κτηρίων σε καίρια σημεία του κέντρου της πόλης μέσω καλλιτεχνικού διαγωνισμού.
7. Εικαστικές παρεμβάσεις σε υπάρχοντα δημοτικά πάρκα, αλσύλλια και ελεύθερους δημοτικούς χώρους της πόλης, μόνιμα ή περιοδικά από Χανιώτες καλλιτέχνες.

Παλιά πόλη και Unesco
Ζητούμενο για την ένταξη της μεσαιωνικής πόλης των Χανίων στην Unesco είναι η συναίνεση της τοπικής κοινωνίας, διότι μόνο με αυτόν τον τρόπο μπορεί να υπάρξει προοπτική αναβάθμισης και προστασίας της παλιάς πόλης.
Αυτό επεσήμανε ο πρόεδρος του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Χανίων, κ. Γιάννης Χριστοδουλάκος, κατά τη διάρκεια της σχετικής εισήγησής του, τονίζοντας ότι:  ‘Το κύριο πρόβλημα που αφορά την παλιά πόλη, ένα πρόβλημα που αφορά όλα τα ιστορικά κέντρα της Ευρώπης, είναι το να μπορέσει να συνδυάσει κανείς τον έλεγχο, την προστασία, τη διατήρηση του πολύτιμου αποθέματος της Αρχιτεκτονικής, την άυλη κληρονομιά μας σε σχέση με μια βιώσιμη ανάπτυξη. Αυτό είμαστε υποχρεωμένοι να κάνουμε και αυτό προϋποθέτει η ένταξη στην Unesco, δηλαδή να οριστούν οι κανόνες προς μια τέτοια προσέγγιση. Και είναι μια διαδικασία που απαιτεί μακροχρόνια προσπάθεια’.

ΟΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Η πρόταση για τον στρατηγικό σχεδιασμό αναβάθμισης και προστασίας της μεσαιωνικής πόλης των Χανίων, με στόχο να εξεταστεί η δυνατότητα ένταξης της παλιάς πόλης στον Κατάλογο της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Unesco προϋποθέτει:
α. Συναίνεση της τοπικής κοινωνίας για την πόλη προκειμένου να στηρίξει  την προσπάθεια αναβάθμισης της παλιάς πόλης. Στο πλαίσιο αυτό απαιτείται ένα σύστημα συνεννόησης που θα αποτελείται από δημόσιους φορείς, θεσμικούς φορείς, κοινωνικούς φορείς και κινήσεις πολιτών.
Παράλληλα θα πρέπει: α. να αποκλειστεί το ιστορικό κέντρο από την επιθετική στάση της σύγχρονης πόλης. Οι ανοιχτοί χώροι και οι δρόμοι θα πρέπει να βρίσκονται στο κέντρο των επεμβάσεων, ενώ απαιτείται ‘αστικός επαναπροσδιορισμός’ για να διαπιστωθούν τα δυνατά και αδύνατα σημεία της παλιάς πόλης και η διασύνδεσή του με τα υπόλοιπα τμήματα της πόλης.
Ειδικότερα χρειάζεται να υπάρξουν προοπτικές, συντονισμός επεμβάσεων (σχέδιο προστασίας και ανάδειξης) όπως: οργάνωση προσβασιμότητας (χώροι στάθμευσης των κατοίκων, μίνι λεωφορεία, πεζοδρόμηση, ποδήλατα), λειτουργική ένταξη των αρχαιολογικών χώρων στην πόλη, ενίσχυση του εθελοντισμού, προώθηση των αξιών του ιστορικού κέντρου στα σχολεία, συντονισμός πολιτιστικών εκδηλώσεων.

«Master plan»
Το λεγόμενο «master plan», σύμφωνα με την πρόταση του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων, αφορά τον σχεδιασμό καθεαυτό, όπου θα πρέπει να συνταχθεί ένα σχέδιο για ένα ολοκληρωμένο σύστημα μελετών για την παλιά πόλη.
Προηγουμένως θα πρέπει να δημιουργηθεί μία βάση δεδομένων που θα ενσωματώσει τη μελέτη Ρωμανού – Καλλιγά με την καταγραφή όλων των κτισμάτων της παλιάς πόλης καθώς και όλες τις μελέτες που έχουν εκπονηθεί ή εκπονούνται.
Επίσης τα σημαντικά έργα που εκτελέστηκαν ή προβλέπεται να εκτελεστούν, όπως η ανάδειξη των τειχών, η πυροπροστασία, η υπόγεια καλωδίωση, οι αναστηλώσεις σημαντικών μνημείων.
Εκκρεμότητες σημαντικές είναι κυρίως η μελέτη αναστήλωσης και χρήσης των Νεωρίων, η τροποποίηση του ρυμοτομικού και η οργάνωση και εξεύρεση χώρων στάθμευσης εκτός των τάφρων. Ενα άλλο σημαντικό θέμα είναι η ύπαρξη των μινωικών αρχαιοτήτων στην καρδιά της παλιάς πόλης και η προσπάθεια ανάδειξής τους στον λόφο του Καστελλίου. Θα πρέπει να καταβληθεί προσπάθεια όλα τα ανασκαμμένα και απαλλοτριωμένα οικόπεδα με μινωικές αρχαιότητες να συντηρηθούν και να ενταχθούν σε ένα δίκτυο ελεύθερων αστικών χώρων πολιτισμού. Αυτό θα αποτελέσει σημαντική παράμετρο σε πιθανή υποψηφιότητα ένταξης στην Unesco.

Ο ΔΗΜΑΡΧΟΣ ΧΑΝΙΩΝ
«Η προστασία, η διατήρηση και η ανάδειξη του φυσικού – δομημένου και πολιτιστικού περιβάλλοντος του νέου ‘Καλλικρατικού’ Δήμου Χανίων περιλαμβάνονται στις προτεραιότητες της Δημοτικής Αρχής των Χανίων», όπως επεσήμανε ο δήμαρχος Χανίων, Μανώλης Σκουλάκης, κατά τη διάρκεια του χαιρετισμού του στην εσπερίδα που πραγματοποιήθηκε στο Κέντρο Αρχιτεκτονικής της Μεσογείου.
Οπως ανέφερε ο κ. Σκουλάκης η Δημοτική Αρχή προγραμματίζει την προώθηση παρεμβάσεων και έργων, που θα αναδεικνύουν και θα προβάλλουν τα συγκριτικά πλεονεκτήματα καθώς επίσης θα κατοχυρώνουν την πολιτιστική, πολιτισμική και αρχιτεκτονική φυσιογνωμία του Δήμου Χανίων στο πέρασμα των αιώνων μέχρι σήμερα.
Μάλιστα, στο πλαίσιο αυτό, σύμφωνα με τον κ. Σκουλάκη εντάσσεται η ένταξη του παλαιού Τελωνείου στο ΕΣΠΑ για τη δημιουργία στον χώρο αυτό ενός σύγχρονου Κέντρου Πολλαπλών Πολιτιστικών Δραστηριοτήτων, η προσπάθεια για την ένταξη σε χρηματοδοτικό πρόγραμμα του έργου της αποκατάστασης της Δημοτικής Αγοράς, η περαιτέρω αναβάθμιση και προστασία της μεσαιωνικής πόλης των Χανίων, η συντονισμένη προσπάθεια για τη διεκδίκηση ένταξης της παλιάς πόλης των Χανίων ως μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς της Unesco, ο σχεδιασμός για την προστασία του παραδοσιακού αρχιτεκτονικού συνόλου της Χαλέπας, η ενοποίηση πρασίνου και ελεύθερων χώρων κ.ά.

[haniotika-nea.gr]