Το κόκκινο σκαθάρι απειλεί τα φοινικόδεντρα στο Ρέθυμνο

Δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί η δράση του εξαιτίας της έλλειψης εκπαιδευμένου προσωπικού

Ανησυχητικές διαστάσεις παίρνει η εξάπλωση του κόκκινου σκαθαριού στα φοινικόδεντρα του Ρεθύμνου.
Το έντομο έχει ήδη προσβάλει και ξεράνει δεκάδες φοίνικες σε περιοχές του νομού, ενώ η δράση του φαίνεται να μην μπορεί να αντιμετωπιστεί εξαιτίας της έλλειψης κατάλληλα εκπαιδευμένου προσωπικού, πλην των γεωπόνων των δήμων και των τεχνικών τους. Όπως έγινε γνωστό από το τμήμα Ποιοτικού και Φυτοϋγειονομικού Ελέγχου της Διεύθυνσης Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής της Περιφερειακής Ενότητας Ρεθύμνου, μέχρι σήμερα το κόκκινο ρυγχωτό σκαθάρι έχει εντοπισθεί σε περιοχές του δήμου Μυλοποτάμου όπως το Ρουμελή, οι Σίσσες, το Πέραμα, τα Αγγελιανά, το Πάνορμο, το Μελιδόνι, το Γαράζο, αλλά και στο δήμο Ρεθύμνου και συγκεκριμένα στα Μισσίρια και στη Σκαλέτα.

Το έντομο έκανε για πρώτη φορά την εμφάνιση του στο Ρέθυμνο τον Νοέμβριο του 2009 και από τότε εξαπλώνεται ανεξέλεγκτα, καταστρέφοντας δεκάδες φοινικόδεντρα. Το τμήμα Ποιοτικού και Φυτοϋγειονομικού Ελέγχου επισημαίνει ότι πρέπει άμεσα να ληφθούν μέτρα για την παρεμπόδιση της εξάπλωσής του και συστήνει στους ιδιώτες που διαθέτουν φοίνικες: να μην γίνεται αλόγιστη χρήση φυτοπροστατευτικών, το κλάδεμα των φοινικοειδών να γίνεται τους χειμερινούς μήνες όταν το έντομο είναι λιγότερο δραστήριο, οι τομές των φοινικοειδών να ψεκάζονται με ένα από τα εγκεκριμένα φυτοπροστατευτικά και η διακίνηση των φοινικοειδών να γίνεται απαραίτητα με φυτοϋγειονομικό διαβατήριο.

Απαραίτητη η συνεργασία των δήμων

«Βρίσκουμε διαρκώς νέες προσβολές σε φοινικόδεντρα επειδή δεν γίνεται αντιμετώπιση όταν υπάρχει το πρόβλημα» αναφέρει στα «Ρ.Ν.» η κυρία Βυτινιώτου Ειρήνη, γεωπόνος και προϊσταμένη του τμήματος Φυτοϋγειονομικού Ελέγχου, η οποία προσθέτει πως ένα από τα προβλήματα είναι ότι η δαπάνη για την αντιμετώπιση του κόκκινου σκαθαριού βαραίνει τους ιδιοκτήτες των φοινικόδεντρων: «Οι περισσότεροι είναι ιδιώτες και δεν έχουν τα κατάλληλα μέσα ώστε να αγγίξουν και να φροντίσουν ένα δέντρο ύψους είκοσι μέτρων. Έτσι, απευθύνονται σε ειδικούς αλλά το κόστος είναι μεγάλο για τις παρεμβάσεις ή το κόψιμο ενός φοίνικα όταν αρρωστήσει».

Με δεδομένη την έλλειψη κατάλληλα εκπαιδευμένου προσωπικού στο Ρέθυμνο, η κυρία Βυτινιώτου προτείνει να υπάρξει συνεργασία όλων των δήμων: «Σε επίπεδο νομού απαιτείται μια διαδημοτική συνεργασία, ώστε ανάλογα με τις ανάγκες που υπάρχουν να εξυπηρετεί ο ένας δήμος τον άλλο. Δεν έχουν όλοι γερανοφόρα οχήματα και προσωπικό. Έτσι, θα μπορέσει να πραγματοποιηθεί η κατάλληλη διαδικασία όταν αρρωστήσει ένας φοίνικας».

Λόγω των κλιματολογικών συνθηκών που επικρατούν στην Κρήτη, το σκαθάρι είναι δυνατόν να δραστηριοποιείται όλο το χρόνο, αν και η μεγαλύτερη κινητικότητα παρουσιάζεται την Άνοιξη και το Φθινόπωρο, όπως αναφέρει η προϊσταμένη του τμήματος Ποιοτικού και Φυτοϋγειονομικού Ελέγχου, η οποία προσθέτει πως τον χειμώνα που επικρατούν χαμηλές θερμοκρασίες είναι πιο αργή η ανάπτυξη του εντόμου.

Δεν χορηγούνται φυτοϋγειονομικά διαβατήρια

Όσον αφορά την έκδοση φυτοϋγειονομικού διαβατηρίου που είναι απαραίτητο για τη διακίνηση των φοινικοειδών, πλέον το πρόβλημα έχει φτάσει και στα φυτώρια του νομού Ρεθύμνου, αφού έχουν εντοπιστεί διάφορες ζώνες μολυσμένες. Όπως εξηγεί η κυρία Βυτινιώτου: «Φυτοϋγειονομικά διαβατήρια δεν μπορούμε να δώσουμε ούτε στα φυτώρια του Ρεθύμνου. Όταν είναι σε μολυσμένη ζώνη δεν μπορούν να πάρουν διαβατήριο, αν δεν ακολουθήσουν μια συγκεκριμένη διαδικασία.

Υπάρχει πρόβλημα στη διακίνηση φοινίκων εντός της Κρήτης, ενώ δεν μιλάμε καν για εισαγωγή από άλλες χώρες. Είναι μεγάλο το πρόβλημα και πρέπει να ληφθούν μέτρα άμεσα».

Τα στάδια του εντόμου

Όλα τα στάδια του εντόμου (αυγό, προνύμφη, νύμφη, ακμαίο) εξελίσσονται στο εσωτερικό του φοινικοειδούς. Τα θηλυκά γεννούν γύρω στα 300 αυγά σε οπές ή πληγές του φοίνικα. Οι προνύμφες εκκολάπτονται σε δύο-πέντε μέρες και εισχωρούν στο εσωτερικό του φοίνικα ανοίγοντας στοές.

Η ανάπτυξη της προνύμφης διαρκεί από ένα με τρεις μήνες. Η νύμφωση γίνεται μέσα ή έξω από τον κορμό μέσα σε κουκούλι που φτιάχνει η προνύμφη από ξερές ίνες του φοίνικα και διαρκεί 14-21 ημέρες, οπότε βγαίνει το ακμαίο. Συνεπώς, ο βιολογικός κύκλος του εντόμου διαρκεί περίπου τέσσερις μήνες. Στον ίδιο φοίνικα μπορεί να συναντώνται επικαλυπτόμενες γενιές και να συνυπάρχουν όλα τα βιολογικά στάδια του εντόμου.

Όταν τα ακμαία εξέρχονται από τα προσβεβλημένα φοινικοειδή (κατά κανόνα αυτό συμβαίνει τους φθινοπωρινούς μήνες και αφού καταστραφεί ολοσχερώς το φοινικοειδές) έχουν δυνατότητα πτήσης έως 1000 m.

Συμπτώματα προσβολής

Η ζημιά προκαλείται κυρίως από τις προνύμφες. Η προσβολή ξεκινά από την κορυφή του φοίνικα, στη βάση των νεαρών φύλλων ή από πληγές στα φύλλα και στον κορμό, όπου τα θηλυκά ωοτοκούν. Οι προνύμφες τρέφονται με μαλακές ίνες. Λίγο πριν τη νύμφωση μετακινούνται προς το εσωτερικό του κορμού ανοίγοντας στοές και μεγάλες κοιλότητες. Οι στοές στο πάνω μέρος του κορμού φθάνουν σε μήκος μέχρι και ενός μέτρου.

Χαρακτηριστικό μακροσκοπικό σύμπτωμα είναι η καταστροφή της καρδιάς του φοινικοειδούς και η κάμψη των παλαιών φύλλων πού δίνει στο φυτό την όψη ανοικτής ομπρέλας. Οι έντονα προσβεβλημένοι φοίνικες εμφανίζουν ολική απώλεια των φύλλων και σήψη του κορμού με συνέπεια την ξήρανση του δέντρου.

Συνήθως, η προσβολή είναι ορατή όταν πλέον έχει καταστραφεί το φοινικοειδές. Όταν εμφανιστούν τα συμπτώματα αυτά η ζημιά είναι μη αναστρέψιμη. Προηγουμένως παρατηρούνται χαρακτηριστικά φαγώματα στα φύλλα της στεφάνης. Σε αυτή τη φάση μπορεί να γίνουν επαναλαμβανόμενες θεραπευτικές επεμβάσεις με εγκεκριμένα φυτοπροστατευτικά σκευάσματα.

Γενικά τα ακμαία που βρίσκονται σε ένα φοίνικα δεν μετακινούνται σε άλλον όσο βρίσκουν τροφή σε αυτόν. Το ακμαίο πετάει προς άλλες συστάδες όταν νεκρωθούν όλοι οι φοίνικες της συστάδας του και δεν βρίσκει αρκετή τροφή.

Αντιμετώπιση

Ο μακροσκοπικός έλεγχος των «ευπαθών φυτών», δεν εξασφαλίζει πλήρως ότι τα ελεγχόμενα φυτά δεν είναι προσβεβλημένα από το εν λόγω έντομο. Κατά τα στάδια του αυγού, των πρώτων προνυμφικών ηλικιών ή ακόμα και σε μεγαλύτερες ηλικίες δεν υπάρχουν σημεία που μπορούν να διαπιστωθούν με μακροσκοπικό έλεγχο.

Έλεγχος διενεργείται, στη στεφάνη (καρδιά) και στα νεαρά φύλλα του φοινικοειδούς για τυχόν προσβολή (φαγώματα), στις βάσεις των μεγαλύτερων φύλλων για τυχόν προσβολή (στοές), στην περιοχή της στεφάνης και των φύλλων για τυχόν παρουσία προνυμφών, νυμφών (κουκούλια) και ακμαίων, ενώ σε προχωρημένο στάδιο προσβολής, είναι δυνατό να ακουστεί ο ήχος, σε απόσταση ενός-τριών εκατοστών από τον κορμό του φοινικοειδούς, από τις προνύμφες που τρέφονται στο εσωτερικό του φυτού.

Σε ανακοίνωση του το τμήμα Ποιοτικού και Φυτοϋγειονομικού Ελέγχου επισημαίνει τα εξής: «Επειδή μέχρι σήμερα στο νομό μας δεν υπάρχουν κατάλληλα εκπαιδευμένα συνεργεία και προσωπικό, πλην των γεωπόνων των δήμων και των τεχνικών τους που συμμετείχαν σε ειδική εκπαίδευση, καλούνται όσοι δραστηριοποιούνται στον τομέα της φυτοπροστασίας και της συντήρησης πρασίνου ή επιθυμούν να εκπαιδευτούν για να ενταχθούν στο υπό κατάρτιση μητρώο εκπαιδευμένων συνεργείων για την αντιμετώπιση του ρυγχοφόρου των φοινικοειδών να υποβάλλουν αίτηση εκδήλωσης ενδιαφέροντος στη Διεύθυνση Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής της Περιφερειακής Ενότητας Ρεθύμνης».

[rethnea.gr]