Δύο αναφορές για την Γραμβούσα του 16ου αιώνα

Στα ΒΔ παράλια της Κρήτης βρίσκεται η Γραμβούσα και σε μικρή απόσταση δυο άλλα νησάκια, η Άγρια Γραμβούσα και ο Ποντικός (Ποντικονήσι).   

Τα νησιά αυτά είναι οι Κωρύκιαι νήσοι του Ομήρου που τα περιγράφει στην οδύσσεια με ιδιαίτερη γλαφυρότητα.

«Ένα μπρούτζινο νησί με ένα μπρούτζινο φρούριο στην κορυφή όπου ζούσε ο Αίολος με τους γιους και τις κόρες του, τρεφόμενοι με φουριάρικες κατσίκες».
Το φρούριο της Γραμβούσας κτίστηκε ανάμεσα στο 1579-1584 από τους βενετούς, πάνω σε παλαιότερο όπως διαπίστωσε ο Οξφορδιανός γεωγράφος Τιμόθεος Σεβερίν, από ημερολόγιο βενετού εργολάβου, στα αρχεία της Βενετίας.
Σήμερα θα σας μεταφέρω δυο αναφορές για την Γραμβούσα των γενικών προβλεπτών της Κρήτης, του Fillipo Pasqualigo και του Beneto Moro οι οποίες είναι πολύ χαρακτηριστικές ιδιαίτερα για το φρούριο της Γραμβούσας.

Φίλιππος Πασκουαλίγκος, τέως καπετάνιος του Χάνδακα και Προβλεπτής των Χανίων 1594

«Το φρούριο της Γραμβούσας λένε πως βρίσκεται στην καλύτερη κατάσταση από όλα τα άλλα. Όταν όμως δει κανένας ότι οι υδατοδεξαμενές του στηρίζονται πάνω στο τοίχος του μετώπου μπροστά και μπορεί να καταστραφούν όχι μόνο με τις βολές του εχθρικού πυροβολικού, μα μόνο με την δόνηση των πυροβόλων μας, θα σκεφτεί, ότι σε ένα φρούριο χτισμένο πάνω σε ένα νησί, λείψει το νερό, σε λίγες μέρες θα πέσει χωρίς αμφιβολία.
Πιστεύεται λοιπόν, πως είναι ανάγκη, ή να κατασκευαστούν νέες δεξαμενές ή να ασφαλιστούν εκείνες κατά τέτοιο τρόπο που να μην υπάρχει φόβος από τέτοιο δυστύχημα.»

Βενέτος Μόρο, Γραμβούσα 25 Ιουνίου 1602

« Το φρούριο της Γραμβούσας είναι μακριά από τα Χανιά 50 μίλια. Βρίσκεται στην κορυφή μιας απόκρημνης νησίδας, σε ύψος 80 πόδια. Έχει λιμάνι πολύ ευρύχωρο, όχι όμως και μοίρα στόλου. Το φρούριο θεωρείται πολύ σωστά, το πιο σπουδαίο κλειδί του Βασιλείου της Κρήτης, γιατί η τοποθεσία του είναι από φύση οχυρή, ασφαλισμένη περισσότερο από τα άλλα φρούρια. Τα κανόνια του δεν αφήνουν τις εχθρικές γαλέρες να καταφύγουν στο λιμάνι του, ενώ μπορεί να φιλοξενήσει τις γαλέρες που θα στείλει η Γαληνότητα σας με άλλα πλοία, για βοήθεια στο βασίλειο (Κρήτης).
Η περιφέρεια του είναι περίπου 480 βήματα και παρ΄ όλο που δεν έχει ανάγκη να φρουρηθεί παρά μόνο ένα τμήμα, γιατί το υπόλοιπο είναι απόκρημνο και απρόσιτο, χρειάζονται για να φρουρηθεί καλά σήμερα 150 στρατιώτες. Τελευταία στάλθηκε εκεί διοικητής ο Καλιγκάρι με 100 στρατιώτες οι οποίοι ώσπου να φτάσουν είχαν μείνει 87. Γι΄ αυτό χρειάστηκε, για να συμπληρωθεί ο παραπάνω αριθμός να μείνουν αρκετοί στρατιώτες του προηγούμενου διοικητή σας εκεί. Αυτό μπορεί να θεωρηθεί σαν πληροφορία στην γαληνότητα σας, σχετικά με τις ανάγκες του φρουρίου, ώστε να φροντίσει να μην είναι λιγότεροι από τον παραπάνω αριθμό οι στρατιώτες που θα σταλούν στο μέλλον εκεί. Σε περίπτωση πολέμου οι στρατιώτες θα πρέπει να είναι 200.
Το φρούριο είναι εφοδιασμένο με δεξαμενές, όσες μπορούν να το επαρκέσουν, καθώς και με πολλές προμήθειες. Οι στρατώνες του είχαν ανάγκη επισκευής, και γι αυτό εφρόντισα, όταν ήλθε η ξυλεία. Είχα ετοιμάσει και δυο καμίνια ασβέστης σ΄εκείνο το μέρος και έπειτα έστειλα όση ποσότητα χρειαζόταν για τον σκοπό αυτό στον εκλαμπρότατο Προβλεπτή Ντομένεγκο Όριο. Ο κ Όριο μεταχειρίζεται καλά τους στρατιώτες και σαν έντιμος υπάλληλος καταβάλλει μεγάλη επιμέλεια για την φρούρηση του φρουρίου, πράγμα που δεν παρέλειψαν να κάνουν και οι προκάτοχοι του Φραγκίσκος Μπελένιο και Νικολό Μπάλμπι».

[sadentrepese.blogspot.com]