Ο άλλος Ελ Γκρέκο !!

Ο γνωστός-άγνωστος Αγγελος Ακοτάντος σύντοµα στο Μουσείο Μπενάκη
Είναι ο πρώτος καλλιτέχνης που τολµά να υπογράψει τα έργα του στη βενετοκρατούµενη Κρήτη. Είναι ο µοναδικός ζωγράφος του οποίου… έχει σωθεί η διαθήκη. Είναι ο δηµιουργός που έκρυψε «αινίγµατα» στις θρησκευτικές εικόνες. Είναι εκείνος που καθιέρωσε νέα θέµατα και τύπους σε βαθµό που να αναδειχθεί σε «ευαγγέλιο» για τις επόµενες γενιές.

Είναι ο Δοµήνικος Θεοτοκόπουλος του 15ου αιώνα. Ο Αγγελος Ακοτάντος, ένας γνωστός-άγνωστος – ακόµη και στους ειδικούς – ζωγράφος εικόνων, που για πρώτη φορά αποκαλύπτεται η δουλειά, αλλά και η προσωπικότητά του µέσα από έκθεση που προγραµµατίζεται να φιλοξενηθεί στο κεντρικό κτίριο του Μουσείου Μπενάκη.

Ποιος ήταν τελικά ο Αγγελος Ακοτάντος, κάτω από τα έργα του οποίου υπάρχει η υπογραφή «Χειρ Αγγέλου», µόνο δηλαδή το µικρό του όνοµα; «Ενας ευυπόληπτος αστός που κατέχει ένα σηµαντικό ισόβιο αξίωµα, του Πρωτοψάλτη του Χάνδακα. Ενας ζωγράφος και όχι ένας τεχνίτης. Ενας εγγράµµατος που γράφει τη διαθήκη του µόνος του και ο οποίος διαθέτει πλούσια βιβλιοθήκη και από την πώλησή της µετά το θάνατό του, θα προικίζονταν άπορα κορίτσια.

Ο ένας αδελφός του είναι ζωγράφος και ο άλλος σχολάρχης. Νιόπαντρος που γύρω στα 25 περιµένει το πρώτο του παιδί. Μία από τις ηγετικές φυσιογνωµίες στην Κρήτη της εποχής του, µε ένα µεγάλο εργαστήριο, αν αναλογιστεί κάποιος πως πάνω από 15 εικόνες έχουν την υπογραφή και άλλες 10 του αποδίδονται, ενώ τον ακολουθούν κατά γράµµα όλοι οι σηµαντικοί ζωγράφοι που θα ακολουθήσουν», εξηγεί στα «ΝΕΑ» η καθηγήτρια Βυζαντινής Τέχνης στο Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας και επιµελήτρια της έκθεσης Μαρία Βασιλάκη.

«Είναι τελικά εκείνος που προετοιµάζει τον αναγεννησιακό ζωγράφο», συνεχίζει. Αρκεί να σκεφτεί κάποιος πως από τον 4ο έως τον 15ο αιώνα αναφέρονται στις πηγές µόνο 77 ονόµατα ζωγράφων – δεδοµένου πως ο βυζαντινός καλλιτέχνης είναι ανώνυµος και ιερέας ή µοναχός, ενώ µόνο στην περιοχή του Χάνδακα τον 15ο αιώνα αναφέρονται περισσότεροι από 100 ζωγράφοι, οι οποίοι είναι επαγγελµατίες καλλιτέχνες και στην πλειονότητά τους αστοί – για να καταλάβει πως αλλάζει το τοπίο. Εικόνα που θα αναδειχθεί µέσα από τα συνολικά 53 έργα της έκθεσης, εκ των οποίων 35 του Αγγέλου, που ταξιδεύουν για την Αθήνα από την Αγγλία, το Βέλγιο, τη Γαλλία, τη Γερµανία, την Ιταλία και την Τουρκία.

Κλειδί για να µάθουµε όλα αυτά τα στοιχεία για τον Αγγελο Ακοτάντο – δεν ξέρουµε πότε ακριβώς γεννήθηκε – αποτελεί η χειρόγραφη διαθήκη του που κατέχει κεντρική θέση στην έκθεση και η οποία σώθηκε στα αρχεία της Βενετίας και χρονολογείται το 1436 (µελετήθηκε από τον Μ. Μανούσακα). Εκείνο που δεν έχουµε όµως καταφέρει να µάθουµε είναι η αξία των έργων του. «Ενώ έχουµε την εκπληκτική τύχη να βρούµε τη διαθήκη του, την οποία έγραψε ενόψει ενός ταξιδιού του στην Κωνσταντινούπολη και αγνοούµε αν πραγµατοποιήθηκε τελικά, δεν έχει σωθεί ούτε ένα συµβόλαιο παραγγελίας ώστε να γνωρίζουµε σε τι τιµές πωλούσε τα έργα του», εξηγεί η κ. Βασιλάκη.

Ισως τα συγκεκριµένα συµβόλαια να χάθηκαν όταν ναυάγησε το ένα από τα τέσσερα πλοία που µετέφεραν τα αρχεία των Βενετών από την Κρήτη στη Γαληνοτάτη. Ισως όµως και να καταστράφηκαν από τις πληµµύρες που έπλητταν τα υπόγεια του Αγίου Μάρκου, όπου και φυλάσσονταν αρχικά.

ΙΝFΟ
Η έκθεση «Χειρ Αγγέλου. Ενας ζωγράφος εικόνων στη βενετοκρατούµε- νη Κρήτη» εγκαινιάζεται στις 16 Νοεµβρίου στο Μουσείο Μπενάκη (Κουµπάρη 1, τηλ. 210-
3671.000). Εως 16 Ιανουαρίου.
tanea