Η επιδρομή των Σφακιανών εναντίον του Ιμπραήμ Αληδάκη, το 1774 στον Εμπρόσνερο

Στ’ Ασκύφου έγινε την Κυριακή 5 Σεπτεμβρίου από τον Δήμο Σφακίων εκδήλωση τιμής και μνήμης για τους πεσόντες Σφακιανούς στην επιδρομή εξολόθρευσης του Τουρκοκρητικού γενίτσαρου Ιμπραήμ Αληδάκη που είχε γίνει το 1774 τέσσερα χρόνια μετά την επανάσταση Δασκαλογιάννη.

Η  εκδήλωση έγινε στο σημείο όπου είχαν μαζευτεί τότε οι Σφακιανοί και αποφάσισαν την επίθεση. Στο σημείο αυτό κάναμε ένα μικρό μνημείο το 1998 όταν ήμουν πρόεδρος της Κοινότητας Ασκύφου, για να κρατήσουμε ζωντανή στην μνήμη μας και εκείνη την μεγάλη εποποιία των Σφακιανών.
Στην εκδήλωση δώσαμε στον κόσμο ένα μικρό βιβλίο 48 σελίδων που έχουμε εκδόση με τίτλο «Ιστορικά και Πολεμικά Ποιήματα Σφακίων», (το βιβλίο διανέμεται δωρεάν από το Δήμο Σφακίων) στο οποίο εκτός από τον χαιρετισμό του Δημάρχου και σημείωμα αντί προλόγου δικό μου, καταθέτουν τις θέσεις τους για την εποποιία εκείνη δύο αξιόλογα μέλη της Χανιώτικης Κοινωνίας.
Η κα Αλέκα Μαρκογιαννάκη τέως Νομάρχης, και ο κ. Νεκτάριος Νικολακάκης Φιλόλογος Ιστορικός Τουρκολόγος.
Πιστεύω πως αξίζει να το διαβάσουμε.
Ομιλητές στην εκδήλωση ήταν η κα Αλέκα Μαρκογιαννάκη, που με την άνεση και πειστικότητα του λόγου της αναφέρθηκε στο ιστορικό της εποχής, της εξολόθρευσης του Αληδάκη από τους Σφακιανούς και στη συμμετοχή και την παληκαριά των γυναικών στην επιδρομή εκείνη, και εγώ που τόνισα ότι η Τουρκοκρατία ήταν μία περίοδος ιδιαίτερα σκληρή, όχι μόνο για την Κρήτη αλλά για όλη την Ελλάδα.
Τα πέτρινα εκείνα χρόνια ο φόβος, ο τρόμος και ο θάνατος, είχαν γονατίσει δυστυχώς ένα μεγάλο μέρος του περήφανου λαού μας.
Στην Κρήτη φόβος και τρόμος όχι μόνο των Χριστιανών αλλά και των Μουσουλμάνων ήταν οι ντόπιοι γερλίδες, οι γενίτσαροι.
Ο πιο διαβόητος σε όλη την Κρήτη ήταν ο Ιμπραήμ Αληδάκης.
Τουρκοκρητικός γενίτσαρος, αδίστακτος, βάρβαρος, με έδρα τον Εμπρόσνερο, είχε σπείρει τον τρόμο, τον φόβο, την καταστροφή, το θάνατο, όχι μόνο στον Αποκόρωνα αλλά σε όλη σχεδόν την περιφέρεια των Χανίων. Ζωοκλέφτης, άρπαγας, καταπατητής με δικό του στρατό, λεηλατούσε, ρήμαζε, σκότωνε, βίαζε.
Κανείς δεν ασκούσε εξουσία επάνω του. Από κανέναν δεν ελεγχόταν.
Αντιπροσώπευε, την περιφερειακή εξουσία, είχε αυτονομηθεί και αψηφούσε τους νόμους και τους περιορισμούς τους.
Χαρά του ήταν να ταπεινώνει και να ισοπεδώνει κάθε ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Την θανάτωση αυτού του αιμοσταγή τυράννου, και την εξολόθρευση του στρατού του, και των υποτακτικών του, γιορτάσαμε την Κυριακή 5 Σεπτεμβρίου και συγχρόνως τιμήσαμε τους ηρωικούς νεκρούς μας, άνδρες και γυναίκες που έπεσαν στην μεγάλη εκείνη μάχη, πριν από 236 χρόνια από σήμερα, το 1774.
Για να εκτιμήσουμε όμως την αξία εκείνης της μάχης, και το μεγαλείο της ψυχής των μαχητών της, θα πρέπει να κάνουμε μιά μικρή αναδρομή, και να γυρίσουμε πίσω στην επανάσταση του Δασκαλογιάννη.
Στα Σφακιά όπως γνωρίζουμε όλοι μας δεν κατοίκησαν ποτέ κατακτητές.
Τα ψηλά βουνά των Σφακιών και τα πολλά και βαθιά φαράγγια τους, αποτελούσαν ένα μεγάλο φυσικό φρούριο.
Ένα άπαρτο κάστρο, όπου είχε βρει καταφύγιο, η Λευτεριά.
Οι Σφακιανοί ζούσαν ελεύθεροι και πλούσιοι όπως μας πληροφορεί στο λογοτεχνικό ιστορικό τραγούδι του Δασκαλογιάννη ο μπάρμπα – Μπατζελιός. Λέει….

«Είχαν και τα καράβια των που των εκουβαλούσα
σα μπέηδες και πρίτζιπες εις τα Σφακιά επερνούσα.
Δοσίματα δεν έδιδα, μουδ’ εγγαριές εκάνα
τα δύο των πόδια των Τουρκώ σ’ ένα παπούτσι εβάνα».

Όμως, οι Σφακιανοί αν και ζούσαν σαν πρίγκιπες, μόνοι και λίγοι με αρχηγό τον Πρωτομάρτυρα Δασκαλογιάννη, αποτόλμησαν την πρώτη κατά των Τούρκων επανάσταση γιατί «…Βαριά πονούσα να βλέπουσι τσοι Κρητικούς τα χάλια που περνούσα…»
Ο Συγκριτισμός, η αγάπη για τους άλλους αδελφούς μας Κρητικούς, στην πράξη όχι στα λόγια όπως τον ακούμε σήμερα. Το αποτέλεσμα γνωστό.
Η επανάσταση, πνίγηκε στο αίμα.
Πολλές δεκάδες χιλιάδες, εξαγριωμένοι Τούρκοι, στρατιώτες, εισέβαλαν στα Σφακιά. Σκότωσαν όσους βρήκαν, νέους, γέρους, γυναίκες, παιδιά.
Έκαψαν τα χωριά, χάλασαν τα σπίτια δεν άφησαν αυτό που λέμε, «πέτρα απάνω σ’ άλλη».
Το μέγεθος της καταστροφής, την εικόνα των Σφακιών τότε το 1774 μας την δίνει πάλι ο Μπατζελιός όπως την είδαν οι καπετάνιοι του Δασκαλογιάννη που μπόρεσαν και επέστρεψαν στα Σφακιά από τους 81 που είχαν φυλακίσει στον Κουλέ του Ηρακλείου.
Όσοι δεν πέθαναν στη φυλακή από τα βασανιστήρια, και τις κακουχίες κατάφεραν να δραπετεύσουν μετά από τριετή κράτηση και να γυρίσουν στα Σφακιά.
Μας λέει λοιπόν ο Μπατζελιός ότι

«….Αγνώριστα ήβρα τα Σφακιά, τσοι γειτονιές ξεχνούσι,
κι’ όνειρο των εφαίνετο, εκεί που τσοι θωρούσι.
Κιανένα σπίτι που και που, ανατροχαλιασμένο
και σαν μιτατοκάθισμα χτισμένο σκεπασμένο.
Πείνα και φτώχεια κι ερημιά, κλάματα μοιρολόγια,
ακούασι εις τσοι γιαλιές και βλέπασι εις τ’ αγόρια.
Αναστενάζου θλιβερά και κλαίσι βουρκωμένα,
πως αποδώκα τα Σφακιά τα πολυπαινεμένα»….

Απ’ αυτή λοιπόν την απίστευτη καταστροφή την καμένη γη, μέσα από τα χαλάσματα και τα αποκαΐδια, βγήκαν οι ανδρειωμένοι που επέδραμαν κατά του Αληδάκη, και ήταν πολύ λίγοι όπως φαίνεται πάλι από τους στίχους του Μπατζελιού, όπου οι επιστρέψαντες καπετάνιοι αναρωτιώταν.

«…που είν’οι άντρες των Σφακιώ οι γι’ άξιοι κι αντρειωμένοι,
σ’ ούλο τον κόσμο ξακουστοί, περίσσια τιμημένοι;
Δάσκαλε Γιάννη ξακουστέ, Πρωτόπαππα αντρειωμένε,
στη γνώση και στη φρόνεψη απ’ ούλους παινεμένε.
Που είν’ οι άντρες τω Σφακιώ ούλοι μιτσοί μεγάλοι,
απού πρωτοσηκώσασι, του Βασιλιά Κεφάλι;»
Και απαντάει ο ποιητής, στα παραπάνω ερωτήματα
«….Άλλους εφά ο πόλεμος κι αλλ’ εξενιτευτήκα,
κι έρημα και παντέρημα και τα Σφακιά τ’ αφήκα.
Ερημ’ αφήκα τα Σφακιά, κλιτά και γκρινιασμένα
και ουλ’ αγόρια και γιαλιές κατατροχαλιασμένα.»

Ο Ιμπραήμ Αληδάκης, γνώριζε αυτή τη κατάσταση, μάζευε στρατό στον Επρόσνερο και ετοιμαζόταν να επιτεθεί στα Σφακιά.
Οι Σφακιανοί όμως, όσοι είχαν απομείνει γνωρίζοντας ότι η καλύτερη άμυνα είναι η επίθεση, μαζεύτηκαν εκεί και με δημοκρατικές διαδικασίες, αποφάσισαν να επιτεθούν πρώτοι, ποντάροντας στον αιφνιδιασμό.
Στη μάζωξη εκείνη συμμετείχαν όλοι και οι γυναίκες με δικαίωμα λόγου και ψήφου. Μας λέει για τη μάζωξη αυτή ο ποιητής

«…Στ’ αρχοντικό στο Σόχωρο εις το δροσιό του Πρίνου,
καλοί, κακοί μονομεριού, να ιδούν ίντα θα γίνου.
Γυναίκες, γέροντες και νιοί, ούλοι μικροί μεγάλη,
εκεί μονομεριάζουσι, να κάμουν ένα χάλι.
Λέει ο ένας το μακρύ κι ο άλλος το κοντό του,
ο κάθε εις τη γνώμη του σα φτάνει το μυαλό του.»

Οι άντρες βέβαια προσπάθησαν να αποτρέψουν τη συμμετοχή των γυναικών στην επιδρομή. Εκείνες όμως δεν το δέχτηκαν και όχι μόνο συμμετείχαν, αλλά μπήκαν στον πυρήνα της μάχης, σαν κομάντος πρώτης γραμμής όπως φαίνεται από τις δύο ηρωίδες που σκοτώθηκαν εκεί, και όπως πολύ όμορφα και εμπεριστατωμένα μας παρουσίασε στην ομιλία της η κα Αλέκα Μαρκογιαννάκη.
Η σπάνιας λεβεντιάς και παληκαριάς αυτή επιδρομή των Σφακιανών, ανδρών και γυναικών χωρίς καμία βοήθεια από πουθενά, μόνο από το Θεό, πρέπει να μείνει ζωντανή στη μνήμη μας.
Ο ηρωικός τους θάνατος, τα ιδανικά και οι αξίες για τις οποίες θυσιάστηκαν, θα πρέπει να αποτελούν παράδειγμα και οδηγό για όλους μας.
Αυτό το πρότυπο αντίστασης και αγώνα, θα πρέπει να το αναδείξουμε σαν γέφυρα του χτες με το σήμερα, για να μπορέσουμε να αποκρούσουμε τα ξενόφερτα ήθη και την προσπάθεια που δυστυχώς γίνεται από τους διαμορφωτές της κοινής γνώμης για αλλοτρίωση και ισοπέδωση των δικών μας αξιών.
Τα όπλα σίγησαν, αλλά ο πόλεμος για την ανεξαρτησία της πατρίδας μας, εδαφικής, οικονομικής, πολιτικής και πολιτιστικής συνεχίζεται, είναι καθημερινώς και αδιάκοπος.
Σήμερα δυστυχώς με τις λανθασμένες πολιτικές, και την ανικανότητα των κυβερνητών μας βρήκαν την ευκαιρία τα ξένα και τα ντόπια μονοπώλια  να περάσουν ξανά τη θηλιά στο λαιμό του λαού μας.
Γι’ αυτό και τώρα όπως πάντα άλλωστε καλούμαστε όλοι μας να δίνουμε κάθε μέρα τη δική μας μάχη, την ειρηνική με τη δουλειά, την πένα και το λόγο, αντλώντας δύναμη απ’ τη βαριά κληρονομιά των αδούλωτων και ανυπότακτων παππούδων μας.

του Σταύρου Καυκαλά
Πρόεδρου της Κοινωφελούς Επιχείρησης Δήμου Σφακίων

απο τα Χανιώτικα Νέα 20/9/2010